Kalıtımın Genel Esasları 10. sınıf biyoloji


Kategoriler: 10. Sınıf Biyoloji, Biyoloji


Bu konumuzda Kalıtımın Genel Esasları kısa özeti bulunmaktadır. Ayrıntılı konu anlatımı ve soru çözümleri için yukarıdaki bağlantılara tıklayabilirsiniz. Konunun altında ders videoları bulunmaktadır.

Genetik İle İlgili Genel Bilgiler

Monohibrit Çaprazlama

Dihibrit Çaprazlama

Polihibrit Çaprazlama

Kontrol Çaprazlama ve Eş Baskınlık

Çok Alellik ve Kan Grupları

Çok Alellik İle İlgili Soy Ağacı

Eşeye Bağlı Kalıtım

Eşeye Bağlı Kalıtım İle İlgili Soy Ağaçları

Genetik Varyasyonlar

Kromozomlardaki Ayrılmama

Kalıtım ve Biyolojik Çeşitlilik konu anlatımı çözümlü sorular video 10. sınıf biyoloji Mendel Genetiği

Kalıtım Olasılık İlkeleri video 10. sınıf Hocalara Geldik

Kalıtım Olasılık İlkeleri Soru Çözümleri video 10. sınıf Hocalara Geldik

Mendel Çalışmaları – Monohibrit Çaprazlama video 10. sınıf Selin Hoca

Dihibrit Çaprazlama video 10. sınıf Selin Hoca

Kontrol Çaprazlaması, Eş Baskınlık, Eksik Baskınlık video 10. sınıf Hocalara Geldik

Soy Ağaçları 1 video 10. sınıf Selin Hoca

Soy Ağaçları 2 video 10. sınıf Selin Hoca

Çok Alellilik ve Kan Grupları video 10. sınıf Hocalara Geldik

Çok Alellilik ve Kan Grupları Soru Çözümleri video 10. sınıf Hocalara Geldik

Çok Alellilik – Kan Grupları video 10. sınıf Selin Hoca

Eşeye Bağlı Kalıtım video 10. sınıf Hocalara Geldik

Eşeye Bağlı Kalıtım video 10. sınıf Selin Hoca



] }

AYRILMAMA

Mayoz bölünme sırasında homolog kromozomların eşit olarak kutuplara ayrılmaması durumunda; oluşan eşey hücrelerinin birinde fazla, diğerinde ise eksik kromozom bulunur. Bu olaya ayrılmama denir. Ayrılma olayı; hem gonozomlarda hem de otozomlarda gerçekleşebilir.

a) Otozomlarda Ayrılmama: İnsanlarda özellikle 40 yaş ve üzerindeki kadınlarda genellikle 21. çift kromozomda ayrılmama sonucu (23+X) ve (21+X) kromozomlu yumurtalar oluşabilir. Bu yumurtalar normal sperm (22+X) veya 22+Y) ile döllenebilir. Sonuçta oluşabilen,

  • 43+XX kromozomlu dişi birey ölür.
  • 43+XY kromozomlu erkek birey ölür.
  • 45+XX kromozomlu Down sendromlu dişi birey oluşur.
  • 45+XY kromozomlu Down sendromlu erkek birey oluşur.

Down sendromu (Mongolizm) ilk kez 1866'da John Langdon Down tarafından tanımlanmıştır. Süper dişi (44+XXX): Bu dişi bireyler 47 kromozomludur. Bu bireylerin bazıları normal fizyolojik görünümlü olup doğurgandır, bir çoğu ise kısırdır. Klinefelter sendromu (44+XXY): 47 kromozomludur. Bu özelliğe sahip erkek bireylerde üreme organları ve üreme kanalları bulunmasına karşın testisleri körelmiştir. Bu nedenle bu bireyler sperm üretemez.

Turner sendromu (44+X0): Bu bireyler 45 kromozomlu olup; üreme organları ve üreme kanalları olmasına rağmen yumurtalıkları körelmiştir. Genellikle kısır olup, parmakları kısa ve küttür. Bazılarının kulaklarının arka kısmında yelpaze şeklinde deri çıkıntıları vardır. Bu bireylerin genellikle zeka düzeyleri normaldir. Ayrıca 44+XYY = 47 kromozomlu erkek bireyler mayoz II sırasında kardeş kromatitlerin ayrılmaması sonucu oluşan 22+YY kromozom formüllü spermin normal bir yumurtayı döllemesi sonucu oluşur. Bu bireylere süper erkek denir. 44+Y0 = 45 kromozom formüllü bireyler yaşayamaz. İnsanların otozom ve gonozomlarında görülen anormal sayılar, bireyin fenotipinde değişikliklere neden olabilir.

Kromozom yapılarını daha rahat inceleyebilmek için "Kromozom Adlandırma Sistemi" ile sentromerlerin yeri ve büyüklükleri esas tutularak A, B, C, D, E, F, G olmak üzere 7 gruba ayrılmıştır. X ve Y kromozomları hariç geriye kalan 22 çift kromozom 1' den 22' ye kadar numaralandırılmıştır. Kromozomların bu sisteme göre numaralandırılıp sıralanmasına karyotip, bu karyotipin şematik olarak gösterilmesine idiyogram denir. Karyotip şemasında özel boyama metodları ile kromozomlar üzerinde bantlar gösterilmektedir. Bu bantlar kromozomların gruplanmasında ve kromozom anormalliklerinin tanımlanmasında yol göstericidir. İnsanlarda otozomlarda ayrılmama olayı en çok 13, 18, 21 ve 22. homolog kromozom çiftlerinde görülür. 21. çift homolog kromozomlarında oluşan ayrılmama olayı sonucu Down sendromu (mongolizm) ortaya çıkar. Bu sendroma sahip bireylerin damarları dar, gözleri çekik ve elleri büyüktür. Akciğer, kalp ve dolaşım bozuklukları vardır. Bu bireylerin boyu kısa olup, zeka düzeyleri normalden geridir.

b) Gonozomlarda Ayrılmama: Gamet oluşumu sırasında bazende gonozomlar birbirinden ayrılmadan aynı kutba gidebilir. Böyle bir durumda bir gamette iki gonozom bulunurken diğer gamette gonozom bulunmaz. Dişilerde gonozomlarda ayrılmama sonucu oluşabilen, (22+XX) kromozom formüllü yumurta, (22+X) kromozomlu sağlıklı spermle döllenirse 44+XXX kromozom formülüne sahip Süper dişi oluşur. (22+XX) kromozom formüllü yumurta, (22+Y) kromozomlu sağlıklı spermle döllenirse 44+X)(Y kromozom formülüne sahip Klinefelter erkek oluşur. (22+0) kromozom formüllü yumurta, (22+X) kromzomlu sağlıklı) spermle döllenirse 44+X0 kromozom formülüne sahip Turner dişi oluşur. (22+0) kromozom formüllü yumurta, (22+Y) kromozomlu sağlıklı spermle döllenirse oluşan 44+Y0 kromozom formüllü erkek birey doğmadan ölür.

Sevgili öğrencim, Kalıtımın Genel İlkeleri ünitesinde yer alan konuların son 7 yıla ait YGS - LYS sorularındaki yerlerine seninle bir göz atıp yorumLayalım. Bu ünite ile ilgili YGS -LYS soruları kesinlikle bilgi gerektiren sorular. Cinsiyete bağlı kalıtım ile ilgili bilgiler genellikle soy ağacında sorgulanması ve genellikle X'e bağlı çekinik özellik bakımından heterozigot bireyler sorulmuş sorulardır. Bağlı genler ve kalıtsal vawasyonlara ait sorulara çok yer verilmemiş. Eş baskınlık ile ilgili sorular çok az sayıda sorulmuş. Kan grubu ile ilgili sorulara az yer verilmiş. Sorular genellikle kan grubu genotiplerini irdeliyor. Eğer bu ünite ilgili soruları TYT - AYT'de çözebilmek istiyorsan, bol soru çözerek pratiğini geliştirmeli ve çeşitli soru tarzlarını tanımalısın. Bu konuda Okyanus Biyoloji 10. sınıf Özel ders Konseptli soru Bankası sana yardımcı olacaktır. Başarı hep seninle olsun...


Liselere Giriş Sınavı (LGS)
5 Haziran 2022 Pazar

Temel Yeterlilik Sınavı (TYT)
18 Haziran 2022 Cumartesi

Alan Yeterlilik Sınavı (AYT)
19 Haziran 2022 Pazar