Geçmişin İnşa Sürecinde Tarih: Tarihin Bilimsel Temelleri
Tarih, olayların kronolojik sırasını belirlerken aynı zamanda olayların neden-sonuç ilişkilerini inceler. Bu süreci anlamak için tarihçiler farklı kaynaklardan yararlanır: yazılı belgeler, arkeolojik buluntular, sözlü anlatılar ve görsel malzemeler. Tarih bilimi, olayların tarafsız ve doğru bir şekilde kaydedilmesi ve yorumlanması açısından büyük öneme sahiptir. Tarihin inşasında kullanılan yöntemler arasında kronoloji (zaman sıralaması), karşılaştırmalı tarih ve analitik tarih yer alır.
Eski Çağ Medeniyetleri: Uygarlıkların Doğuşu
Eski Çağ Medeniyetleri, insanlık tarihinin en önemli dönüm noktalarından biridir. İlk medeniyetler, tarım devrimiyle birlikte yerleşik yaşama geçiş yapmış ve şehirler kurarak siyasi, ekonomik ve kültürel yapılar geliştirmişlerdir. Mezopotamya, Mısır, Çin ve Hindistan, Eski Çağ’ın en öne çıkan medeniyetleridir. Bu medeniyetler, yazı sistemleri, hukuk düzenleri, dini inançlar ve sanat alanındaki katkılarıyla dünya tarihine damga vurmuştur.
Orta Çağ Medeniyetleri: İmparatorluklar ve Kültürler Arası Etkileşim
Orta Çağ, yaklaşık 5. yüzyılda Batı Roma İmparatorluğu’nun çöküşüyle başlayıp, 15. yüzyılda Yeni Çağ’a kadar süren bir dönemdir. Bu dönemde Avrupa, İslam dünyası ve Uzak Doğu medeniyetleri arasında önemli etkileşimler yaşanmıştır. Feodalizm, Hristiyanlık ve İslam’ın yayılması, Orta Çağ’ın siyasi, sosyal ve kültürel yapısını şekillendiren unsurlar arasında yer alır. İslam dünyası, bilim ve kültürde önemli ilerlemeler kaydederken, Avrupa’da kilise ve feodal beylikler siyasi gücü elinde tutuyordu.
Soru:
Tanım: Tarih, insan topluluklarının geçmişte yaşadıkları siyasi, sosyal ve ekonomik olayların, yer ve zaman gösterilerek, sebep-sonuç ilişkisi içinde günümüze aktarılmasını sağlayan bilimdir.
Durum: Bizans, Türkler’in batıya ilerleyişini durdurmak ve Türkler’i Anadolu’dan atmak için Türk|er`le büyük bir savaşa girişmiş ancak yenilmiştir. Bu olay Türkler’e Anadolu’nun kapılarını açmıştır.
Yukarıda verilen tanıma göre durumda eksik olan ve belirtilmesi gereken unsur aşağıdakilerden hangisidir?
A) Kişilerin olaya etkileri
B) Komutanların savaş taktikleri
C) Olayın yaşandığı zaman
D) Olayın yaşandığı dönemdeki iklim koşulları
E) Olayın diğer olaylarla bağlantısı
Soru: ‘Tarihini bilmeyen bir toplum, belleğini yitirmiş bir insana benzer.” Buna göre aşağıdakilerden hangisi, tarih öğretiminin sağladığı yararlarla ilgili olarak doğru bir yargı değildir?
A) Tarih toplumun hafızasıdır.
B) Tarih milli birlik ve beraberliği sağlar.
C) Milli duygunun oluşması ve millet olmanın yolu tarihten geçer.
D) Tarih bilimi, Dünya’nın oluşumu hakkındaki gerçekleri ortaya koyar.
E) Tarih geçmiş ile gelecek arasında köprüdür.
Soru: Sosyal bir bilim olan tarih, geçmişte yaşanmış ve sona ermiş olayları inceler. Tarih biliminin bu özelliği olayların araştırılmasında aşağıdakilerden hangisini imkansız hale getirmiştir?
A) Olayların incelenmesinde tarafsız kalınmasını
B) Olayın yaşandığı dönemin koşullarına göre inceleme yapılmasını
C) Olayların açıklanmasında belgelerden yararlanılmasını
D) Olaylar üzerinde deney ve gözlemin yapılmasını
E) Farklı bilimlerden faydalanılmasını
Soru: Tarih, “İnsan olarak nereden geliyoruz? Geçmişimiz nedir?” gibi sorulara yanıt arayan bir bilim dalıdır. Buna göre tarih biliminin;
l. Gelişmişlik düzeyinin ülkeler arasında farklılık göstermesi
II. Toplumlarda ulusal tarih bilincinin oluşması
III. Bazı ülkeler arasında siyasi ve kültürel ilişkilerin gelişmesi
durumlarından hangileri üzerinde etkili olduğu savunulamaz?
Soru: Yeni Taş (Neolitik) dönemine ait yerleşim yerlerinde yapılan arkeolojik kazılarda sur kalıntılarına rastlanmazken, kalkolitik döneme ait bazı yerleşim yerlerinin surlarla çevrili olduğu görülmüştür. Bu farklılığın görülmesinde;
l. Savunma gereksiniminin ortaya çıkması
II. Siyasi örgütlenmelerin olması
III. Tarımsal faaliyetler ile uğraşılması
durumlarından hangilerinin etkili olduğu salık bulamaz?