Sürat ve hız farklı kavramlardır.

Sürat	Hız
$\rightarrow$ Birim zamanda alınan yoldur.	$\rightarrow$ Birim zamandaki yer değiştirme miktarıdır.
$\rightarrow$ Alınan yolun zamana oranıdır.	$\rightarrow$ Yer değiştirmenin zamana oranıdır.
$\rightarrow$ Cismin aldığı yolun, bu yolu almak için geçen zamana oranıdır.	$\rightarrow$ Cismin yer değiştirme miktarının, yer değiştirme için geçen zamana oranıdır.
$\rightarrow$ Yönlü bir büyüklük değildir.	$\rightarrow$ Yönlü bir büyüklüktür.
$\rightarrow$ Genellikle birim olarak “$\text{km/h}$” ya da “$\text{m/s}$” kullanılır.	$\rightarrow$ Genellikle birim olarak “$\text{km/h}$” ya da “$\text{m/s}$” kullanılır.

Örnek

Bir hareketli $K$ noktasından hareketine başlıyor ve $L$ noktasında duruyor. Hareketini $20 \text{ s}$‘de tamamlıyor.

Hareketlinin süratini ve hızını bulunuz?

Verilenler	Verilenler
Alınan yol $= 80 \text{ metre}$	Yer değiştirme $= 40 \text{ m}$
Zaman $= 20 \text{ s}$	Zaman $= 20 \text{ s}$
Sürat $= \text{Alınan yol} / \text{Zaman}$	Hız $= \text{Yer değiştirme} / \text{Zaman}$
Sürat $= 80 / 20$	Hız $= 40 / 20$
Sürat $= 4 \text{ m/s}$	Hız $= 2 \text{ m/s}$

Çözümlü Test Soruları

Soru 1:

Bir hareketlinin hareketi boyunca katettiği toplam mesafeyi, bu mesafeyi katetmek için harcadığı zamana böldüğümüzde elde edilen büyüklük aşağıdakilerden hangisidir?

A) Yer değiştirme

B) Hız

C) Konum

D) Sürat

Çözüm 1:

Toplam mesafe “Alınan Yol”dur. Alınan yolun zamana bölünmesiyle Sürat elde edilir. Hız ise yer değiştirmenin zamana bölünmesiyle elde edilir.

Doğru Cevap: D

---

Soru 2:

Aşağıdakilerden hangisi, Hız kavramına ait bir özelliktir?

A) Yönü olmayan (Skaler) bir büyüklüktür.

B) Hesaplamasında alınan yol kullanılır.

C) Cismin başlangıç ve bitiş konumu arasındaki en kısa mesafeyi kullanır.

D) Dairesel bir yolda hareket eden cismin sabit kalabilir.

Çözüm 2:

Hız, birim zamanda yapılan yer değiştirmeyi kullandığı için cismin ilk ve son konumu arasındaki en kısa mesafeyi (yer değiştirme) kullanır. A ve B sürate aittir. Dairesel yolda yön sürekli değiştiği için hız sabit kalamaz.

Doğru Cevap: C

---

Soru 3:

Bir araç $20 \text{ km}$ doğuya gittikten sonra, $20 \text{ km}$ batıya giderek başlangıç noktasına geri dönüyor ve bu hareketi $1$ saatte tamamlıyor. Bu aracın hareketi ile ilgili sürat ve hız değerleri aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sürat $= 40 \text{ km/h}$, Hız $= 0 \text{ km/h}$

B) Sürat $= 0 \text{ km/h}$, Hız $= 40 \text{ km/h}$

C) Sürat $= 20 \text{ km/h}$, Hız $= 20 \text{ km/h}$

D) Sürat $= 40 \text{ km/h}$, Hız $= 40 \text{ km/h}$

Çözüm 3:

1. Alınan Yol (Sürat için): $20 \text{ km} + 20 \text{ km} = 40 \text{ km}$.

   $\text{Sürat} = 40 \text{ km} / 1 \text{ saat} = 40 \text{ km/h}$.

2. Yer Değiştirme (Hız için): Başlangıç noktasına geri döndüğü için yer değiştirme $0 \text{ km}$’dir.

   $\text{Hız} = 0 \text{ km} / 1 \text{ saat} = 0 \text{ km/h}$.

   Doğru Cevap: A

---

Soru 4:

Aşağıdaki durumlardan hangisinde bir cismin sürati sabit olmasına rağmen hızı değişmektedir?

A) Düz bir yolda $50 \text{ km/h}$ sabit süratle ilerleyen kamyon.

B) Hızlanarak yokuş aşağı inen motosiklet.

C) Dairesel bir pistte $10 \text{ m/s}$ sabit süratle koşan atlet.

D) Durmakta olan bir masanın hareketi.

Çözüm 4:

Sürat sabit olsa bile, hızın sabit kalması için hareket yönünün de sabit olması gerekir. Dairesel bir pistte koşan atletin sürati sabit ($10 \text{ m/s}$) kalır ancak hareket yönü sürekli değiştiği için hızı sürekli değişir.

Doğru Cevap: C

---

Soru 5:

Süratin birimi metre bölü saniye ($\text{m/s}$) iken, hızın birimi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Yalnızca $\text{m}$

B) Yalnızca $\text{s}$

C) $\text{m/s}$

D) $\text{N}$ (Newton)

Çözüm 5:

Hızın formülü Yer Değiştirme ($\text{m}$ veya $\text{km}$) / Zaman ($\text{s}$ veya $\text{h}$) olduğu için, birimi sürat ile aynı şekilde $\text{m/s}$ veya $\text{km/h}$’dir.

Doğru Cevap: C

---

Soru 6:

Aşağıdakilerden hangisi bir hareketin “hızını” hesaplamak için gereken temel büyüklüklerden biri değildir?

A) Yer değiştirme miktarı

B) Geçen zaman

C) Cismin kütlesi

D) Hareketin yönü

Çözüm 6:

Hız, yer değiştirme miktarı ve zaman kullanılarak hesaplanır ve hareket yönünü içerir. Cismin kütlesi (C), hız hesaplamasında kullanılan temel büyüklüklerden biri değildir.

Doğru Cevap: C

---

Soru 7:

Sürat ve hız karşılaştırması yapılırken, hızın süratten farklı olarak yönlü bir büyüklük olması, hangi kavramın kullanımını zorunlu kılar?

A) Alınan Yol

B) Konum

C) Yer Değiştirme

D) Kütle

Çözüm 7:

Yer değiştirme, başlangıçtan bitişe doğru yönü olan bir mesafeyi ifade eder. Hız, yönlü olduğu için, hesaplamasında da yönlü olan Yer Değiştirme miktarını kullanır. Sürat ise yönsüz olan Alınan Yol’u kullanır.

Doğru Cevap: C

---

Soru 8:

Bir cismin hızı sıfır ($\mathbf{0 \text{ km/h}}$) olmasına rağmen sürati sıfırdan farklı bir değere sahip olabilir. Bu durumun nedeni nedir?

A) Cismin dairesel bir yolda hareket etmesi.

B) Cismin başlangıç noktasına geri dönmesi.

C) Cismin sabit hızla hareket etmesi.

D) Cismin sadece yavaşlaması.

Çözüm 8:

Hızın sıfır olması, yer değiştirmenin sıfır olduğu anlamına gelir. Bu da cismin hareket edip (süratin sıfırdan farklı olması) başlangıç noktasına geri döndüğü anlamına gelir. Bu durumda toplam alınan yol sıfır olmadığı için sürat sıfırdan farklıdır.

Doğru Cevap: B