Coğrafi bakış açısı, bir olayın veya durumun sadece yüzeysel özelliklerini değil, aynı zamanda **konumunu, zaman içindeki değişimini, mekân üzerindeki dağılışını ve diğer unsurlarla olan ilişkisini** bir bütün olarak ele almayı hedefler. Bu bakış açısı, olayların sadece “nedir?” sorusunu değil, “nerede?”, “neden orada?” ve “nasıl bir sonuç doğurdu?” gibi temel coğrafi soruları da cevaplamaya çalışır. Coğrafi bakış açısı, doğal sistemlerle (iklim, yer şekilleri, su) beşerî sistemler (nüfus, ekonomi, yerleşme) arasındaki karşılıklı etkileşimi kurar. Bu sayede, bir olayın coğrafi bağlamını tam olarak anlamamızı sağlar. Örneğin, bir sanayi tesisinin yerinin belirlenmesi sadece ekonomik faktörlere değil, aynı zamanda hammadde kaynaklarına olan yakınlığı, iklim koşulları ve çevresel etkiler gibi coğrafi faktörlere de bağlıdır. Bu bütüncül yaklaşım, coğrafyanın temelini oluşturur ve günlük hayattaki pek çok olayı daha iyi anlamamıza yardımcı olur.

---

Çözümlü Örnek Test Soruları

---

Soru 1:

Aşağıdakilerden hangisi, coğrafi bakış açısının bir olay veya olguyu incelerken sorduğu temel sorulardan biri **değildir**?

A) Nerede meydana gelmiştir?
B) Ne zaman meydana gelmiştir?
C) Neden meydana gelmiştir?
D) Neyi simgelemektedir?
E) Başka unsurlarla nasıl bir ilişki içindedir?

Çözüm:
Coğrafi bakış açısı, olayların mekânsal (nerede), nedensel (neden orada) ve zamansal (ne zaman) boyutlarını inceler. D şıkkındaki “neği simgelemektedir?” sorusu, daha çok edebiyat veya sanat felsefesi gibi alanların konusudur ve coğrafi bir soru değildir.
Doğru cevap D şıkkıdır.

---

Soru 2:

Bir araştırmacının, Güneydoğu Anadolu Projesi’nin (GAP) bölgenin ekonomik ve sosyal yapısına etkilerini incelemesi, aşağıdaki coğrafi kavramlardan hangisiyle daha çok ilişkilidir?

A) Konum
B) Sürdürülebilirlik
C) Değişim
D) Hareket
E) Dağılış

Çözüm:
Bir projenin, bir bölgenin ekonomik ve sosyal yapısında yarattığı etki ve dönüşüm, **değişim** kavramıyla açıklanır. Bu, coğrafyanın mekândaki dönüşümü incelemesini gösterir.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 3:

“Bir bölgenin turizm potansiyeli, yer şekillerinin engebeliliği ve iklim özellikleriyle yakından ilişkilidir.” ifadesi, coğrafyanın hangi temel ilkesini vurgular?

A) Dağılış
B) Nedensellik
C) Konum
D) Karşılıklı ilişki (bağlantı)
E) Zaman

Çözüm:
Bu ifade, doğal çevre unsurlarının (yer şekilleri, iklim) beşerî bir faaliyet (turizm) üzerindeki etkisini gösterir. Bu durum, olaylar arasındaki **karşılıklı ilişki** ilkesine en uygun örnektir.
Doğru cevap D şıkkıdır.

---

Soru 4:

Aşağıdakilerden hangisi, bir olayı coğrafi bakış açısıyla inceleyen bir uzmanın yapacağı bir değerlendirme **olamaz**?

A) Şehrin batıya doğru büyümesinin nedenleri ve sonuçları.
B) Bir gölün ekolojik dengesinin zamanla nasıl bozulduğu.
C) Depremlerin en çok hangi bölgelerde görüldüğünün haritası.
D) Bir sanat eserinin toplumsal etkileri.
E) Küresel ısınmanın kutup buzulları üzerindeki etkisi.

Çözüm:
Coğrafi bakış açısı, mekân, zaman, dağılış ve ilişki gibi temel unsurları merkeze alır. D şıkkındaki sanat eseri, coğrafi mekânla doğrudan ilgili değildir ve bu nedenle coğrafi bir değerlendirme kapsamında yer almaz.
Doğru cevap D şıkkıdır.

---

Soru 5:

1. Sanayi bölgelerinin haritasını çizmek.
2. Bir salgın hastalığın yayılış rotasını takip etmek.
3. Bir turistin seyahat sırasında kullandığı ulaşım araçlarını belirlemek.
4. Bir şehrin nüfusunun yıllar içindeki değişimini incelemek.

Yukarıdaki örneklerden hangileri, coğrafyanın **hareket** kavramıyla doğrudan ilişkilidir?

A) Yalnız 1
B) 1 ve 2
C) 1, 2 ve 3
D) 2 ve 3
E) 1, 2, 3 ve 4

Çözüm:
**Hareket**, coğrafyada insan, mal, bilgi ve hatta salgın hastalıklar gibi unsurların mekân üzerindeki yer değiştirmesini ifade eder. Salgın hastalığın yayılışı (2) ve turistin seyahati (3), doğrudan hareket kavramıyla ilişkilidir. Sanayi bölgeleri dağılış, nüfus değişimi ise zaman kavramlarıyla ilgilidir.
Doğru cevap D şıkkıdır.

---

Soru 6:

Coğrafyanın, doğal ve beşerî sistemleri bir bütün olarak ele alması, aşağıdaki ilkelerden hangisiyle en iyi açıklanır?

A) Dağılış
B) Sentez (Bütünleştirme)
C) Nedensellik
D) Zaman
E) Mekân

Çözüm:
**Sentez (Bütünleştirme) ilkesi**, coğrafyanın doğal ve beşerî olayları ayrı ayrı değil, aralarındaki karşılıklı ilişkileriyle bir bütün olarak ele aldığını gösterir. Bu, coğrafyayı diğer bilimlerden ayıran en önemli özelliklerden biridir.
Doğru cevap B şıkkıdır.

---

Soru 7:

Aşağıdaki sorulardan hangisi, coğrafi bakış açısının **bölge** kavramıyla ilişkisine bir örnektir?

A) Türkiye’nin dağlık arazileri hangi illeri kapsar?
B) Bir şehirde en çok hangi tarım ürünü yetiştirilir?
C) Küresel sıcaklık artışının nedenleri nelerdir?
D) Hangi ülkelerde deprem riski daha fazladır?
E) Avrupa Birliği’nin genişlemesi hangi bölgeleri etkilemiştir?

Çözüm:
**Bölge**, ortak özelliklere sahip alanların bir araya gelmesiyle oluşan coğrafi bir bütündür. A şıkkı, dağlık arazi özelliğiyle belirlenmiş bir bölgenin coğrafi sınırlarını sorgular.
Doğru cevap A şıkkıdır.

---

Soru 8:

Coğrafi bilgilerin, bir şehrin planlamasında veya doğal afet risklerinin belirlenmesinde kullanılması, coğrafyanın hangi temel işlevini vurgular?

A) Teorik bilgi üretme
B) Pratik hayata katkı sağlama
C) Tarihi olayları açıklama
D) Sadece doğa olaylarını inceleme
E) Edebiyat ve sanatla ilişki kurma

Çözüm:
Şehir planlaması veya afet yönetimi gibi alanlarda coğrafi bilgilerin kullanılması, bu bilimin teorik bir bilgi olmaktan öte, gerçek hayatta karşılaşılan sorunlara çözüm üreten **pratik** bir işlevi olduğunu gösterir.
Doğru cevap B şıkkıdır.