Temel ve Türetilmiş Nicelikler

Nicelikler, fiziksel büyüklükleri tanımlamak için kullanılır. Nicelikler ikiye ayrılır: temel nicelikler ve türetilmiş nicelikler.

• Temel Nicelikler: Bunlar başka bir nicelikten türetilmeyen, bağımsız büyüklüklerdir. Örneğin, uzunluk (metre), kütle (kilogram), zaman (saniye) gibi büyüklükler temel niceliklerdir.
• Türetilmiş Nicelikler: Temel niceliklerin kombinasyonundan elde edilen büyüklüklerdir. Örneğin, hız (mesafe/zaman), kuvvet (kütle x ivme) gibi büyüklükler türetilmiş niceliklere örnektir.

Skaler ve Vektörel Nicelikler

Fiziksel nicelikler, iki ana kategoride sınıflandırılır: skaler ve vektörel nicelikler.

• Skaler Nicelikler: Sadece büyüklüğe sahip olan niceliklerdir. Örneğin, sıcaklık, zaman, kütle ve uzunluk skaler niceliklerdir.
• Vektörel Nicelikler: Hem büyüklüğe hem de yön bilgisine sahip olan niceliklerdir. Kuvvet, hız, ivme ve momentum vektörel niceliklerdir.

Vektörler

Vektörler, yön ve büyüklüğe sahip olan fiziksel nicelikleri temsil eder. Fizikte kuvvet, hız ve ivme gibi birçok vektörel büyüklük, vektörlerle ifade edilir.

• Vektörlerin Özellikleri: Vektörler, başlangıç noktası, büyüklük ve yön olmak üzere üç temel özelliğe sahiptir. Yön, vektörün gösterdiği doğrultuyu belirlerken, büyüklük vektörün şiddetini ifade eder.
• Vektörlerin Toplanması: Vektörler, uç uca ekleme yöntemiyle toplanır. İki vektörün toplamı, bu vektörlerin birleşiminden oluşan yeni bir vektör (bileşke vektör) ile gösterilir.
• Vektörlerin Toplanmasında Kullanılan Yöntemler: Vektörleri toplarken kullanılan iki temel yöntem vardır:
  1. Uç Uca Ekleme Yöntemi: İki vektörün birini diğerinin ucuna ekleyerek toplam vektörü bulma.
  2. Paralelkenar Yöntemi: İki vektörü ortak bir başlangıç noktasından çizip, paralelkenar oluşturularak toplam vektör bulunur.

Doğadaki Temel Kuvvetler

Doğada dört temel kuvvet vardır. Bu kuvvetler evrendeki tüm etkileşimleri açıklar:

1. Kütle Çekim Kuvveti (Gravitasyonel Kuvvet): Tüm cisimler arasında kütlelerinden dolayı var olan çekim kuvvetidir.
2. Elektromanyetik Kuvvet: Elektrik yüklü parçacıklar arasındaki çekim ve itme kuvvetidir.
3. Güçlü Nükleer Kuvvet: Atom çekirdeğindeki protonları bir arada tutan kuvvettir.
4. Zayıf Nükleer Kuvvet: Radyoaktif bozulmalar sırasında ortaya çıkan kuvvettir.

Hareket ve Hareket Türleri

Hareket, bir cismin zamanla konumunun değişmesidir. Hareket türleri, cisimlerin hız, yön ve ivme gibi özelliklerine göre sınıflandırılır.

• Hareketin Temel Kavramları: Hareketi açıklarken kullanılan bazı temel kavramlar şunlardır:
  • Konum: Bir cismin belirli bir referans noktasına göre bulunduğu yer.
  • Yer Değiştirme: Bir cismin başlangıç noktası ile bitiş noktası arasındaki vektörel mesafe.
  • Hız: Bir cismin birim zamanda aldığı yol (skaler büyüklük).
  • İvme: Bir cismin hızındaki değişim oranı (vektörel büyüklük).
• Hareket Türleri: Cisimlerin hız ve yön özelliklerine göre hareket türleri şu şekildedir:
  1. Düzgün Doğrusal Hareket: Cisim sabit hızla hareket eder ve doğrusal bir yol izler.
  2. Düzgün Hızlanan Hareket: Cismin hızı sabit bir ivme ile artar.
  3. Dairesel Hareket: Cisim, sabit bir hızla dairesel bir yörüngede hareket eder.