Saha Çalışması Nedir?

Saha çalışması, öğrencilerin doğrudan çevreyi gözlemleyerek coğrafi unsurları yerinde incelemesidir.

Amaç:

• Coğrafi olayları doğal ortamında görmek

• Gözlem yapma, veri toplama ve analiz etme becerilerini geliştirmek

• Teorik bilgiyi pratikle pekiştirmek

---

Yeryüzü Şekilleri ile İlgili Saha Çalışması

Bu saha çalışmaları; dağ, ova, plato, vadi, kıyı, mağara, delta gibi şekillerin nasıl oluştuğunu ve insan hayatına etkilerini yerinde gözlemlemeyi kapsar.

Örneğin:

• Akarsu kenarında → aşınma ve biriktirme şekilleri gözlemlenir.

• Kıyı kesiminde → falez, kıyı oku, kordon gibi kıyı şekilleri incelenir.

• Karstik bölgelerde → mağara, obruk, traverten gözlemlenir.

---

Saha Çalışmasının Aşamaları

1. Hazırlık:

   • Çalışma alanı belirlenir.

   • Harita, pusula, GPS, fotoğraf makinesi gibi araçlar hazırlanır.

   • Çalışma amacı ve sorular netleştirilir.

2. Gözlem / Arazi Çalışması:

   • Yeryüzü şekilleri yerinde incelenir.

   • Fotoğraf ve notlar alınır.

   • Ölçümler yapılabilir (ör. eğim, yükseklik, suyun debisi).

3. Verilerin Analizi:

   • Toplanan bilgiler harita ve fotoğraflarla desteklenir.

   • Yeryüzü şeklinin oluşum süreci açıklanır.

4. Raporlama:

   • Gözlemler rapor haline getirilir.

   • Çizim, kroki, fotoğraf ve yorum eklenir.

---

Saha Çalışmasının Faydaları

• Öğrenciler teorik bilgiyi somutlaştırır.

• Doğal çevre-insan ilişkisini daha iyi kavrar.

• Araştırma, analiz ve raporlama becerileri gelişir.

• Çevreye karşı duyarlılık artar.

---

📝 Örnek Gözlem Etkinlikleri

1. Akarsu Vadisi İncelemesi:

   • Yakın çevredeki bir dere veya akarsu gözlemlenir.

   • Vadi tipi, aşınma veya biriktirme şekilleri not edilir.

   • Su taşkınlarının yerleşime etkisi tartışılır.

2. Kıyı Şekilleri Gözlemi:

   • Deniz kıyısında falez, kıyı oku veya plaj incelenir.

   • Dalga ve akıntıların kıyı şekillerini nasıl değiştirdiği gözlemlenir.

3. Karstik Alan Çalışması:

   • Mağara, traverten veya obruk gözlemlenir.

   • Kireç taşının suda çözünmesi süreci açıklanır.

4. Ova ve Tarım Alanları:

   • Tarım yapılan geniş düzlükler incelenir.

   • Biriktirme şekillerinin insan yaşamına katkısı tartışılır.

---

📝 Örnek Test Soruları (Çözümlü)

Soru 1

Saha çalışmasının coğrafya dersindeki temel amacı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Ezber bilgisini artırmak
B) Çevreyi sadece fotoğraflardan tanımak
C) Coğrafi unsurları yerinde inceleyip gözlem yapma becerisi kazanmak
D) Coğrafi bilgileri yalnızca sınav için öğrenmek
E) Harita çiziminden tamamen vazgeçmek

✅ Cevap: C
📌 Saha çalışması öğrencilerin gözlem yapmasını, verileri toplamasını ve doğrudan yerinde öğrenmesini sağlar.

---

Soru 2

Bir akarsu vadisinde yapılan saha çalışmasında öğrenciler aşağıdakilerden hangisini gözlemleyemez?

A) Çentik vadi oluşumu
B) Akarsuyun aşındırma gücü
C) Akarsuyun taşıdığı malzeme
D) Akarsuyun biriktirdiği delta
E) Rüzgarın oluşturduğu kumullar

✅ Cevap: E
📌 Kumullar rüzgar biriktirmesiyle oluşur, akarsu sahasında gözlemlenemez.

---

Soru 3

Karstik arazilerde yapılacak saha çalışmasında öğrencilerin en çok karşılaşacağı yer şekli aşağıdakilerden hangisidir?

A) Falez
B) Mağara
C) Kumul
D) Moren
E) Delta

✅ Cevap: B (Mağara)
📌 Karstik arazilerde mağara, obruk, traverten gibi şekiller görülür.

---

Soru 4

Saha çalışmasında rapor hazırlarken aşağıdakilerden hangisi zorunlu değildir?

A) Fotoğraf ve kroki kullanmak
B) Gözlem sonuçlarını yorumlamak
C) Harita ve ölçekli çizim yapmak
D) Bütün verileri tabloya aktarmak
E) Yer şekillerini kendi gözlemlerine dayanarak açıklamak

✅ Cevap: D
📌 Tablo kullanmak raporu destekler ama zorunlu değildir.

---

Soru 5

Saha çalışmaları öğrencilere aşağıdakilerden hangisini kazandırmaz?

A) Doğayı yerinde tanıma
B) Araştırma ve analiz yapma
C) Ezberleme becerisini artırma
D) Çevreye duyarlılık geliştirme
E) Teorik bilgiyi pratiğe dönüştürme

✅ Cevap: C
📌 Saha çalışmaları ezber bilgisini artırmaz, öğrenmeyi somutlaştırır.