Hareketin temel kavramları, 9. sınıf fizik müfredatında önemli bir yer tutar. Hareket, bir cismin zamanla yer değiştirmesi olarak tanımlanır. Hareketin tanımlanması ve incelenmesi için hız, ivme, yer değiştirme gibi temel kavramlar kullanılır. Bu konu, fiziğin temel yapı taşlarından biri olan kinematiğin anlaşılmasına katkı sağlar.
Hareket
Bir cismin, bir noktadan başka bir noktaya gitme sürecine hareket denir. Eğer cismin yeri, seçilen referans noktasına göre zamanla değişiyorsa bu cisim o referans noktasına göre hareket halindedir denir.
Alınan Yol (x)
Cismin hareket ederken izlediği yörüngenin uzunluğu alınan yol olarak adlandırılır. Bu büyüklük skaler olup, SI birim sisteminde metre cinsinden ifade edilir.
Konum ()
Bir cismin, belirli bir anda referans noktasına göre bulunduğu yer konum olarak tanımlanır.
Konum, referans noktasından cismin bulunduğu noktaya çizilen en kısa mesafedir. SI birim sisteminde metre ile ölçülür ve
harfi ile gösterilir.
- Konum, bir vektör büyüklüğüdür.
- Seçilen referans noktasına göre değişiklik gösterebilir.
Yer Değiştirme
Bir cismin ilk konumundan son konumuna doğru çizilen en kısa mesafe, yer değiştirme olarak adlandırılır. Yer değiştirme, bir vektörel büyüklüktür ve sembolüyle gösterilir. SI birim sisteminde birimi metredir.
Not:
A noktasından B noktasına 1, 2 veya 3 farklı yol izleyerek giden bir hareketlinin yer değiştirmesi kadardır.
Düz bir yol boyunca aynı yönde gidilirse yer değiştirme miktarı ile alınan yolun büyüklüğü aynı olur. Alınan yol ise skaler bir büyüklüktür.
Hız
Bir cismin birim zamanda yaptığı yer değiştirme miktarıdır. Hız, sembolüyle gösterilen vektörel bir büyüklüktür ve SI birim sisteminde metre/saniye (m/s) cinsindendir.
Sürat
Cismin birim zamanda aldığı yol. Sürat, V sembolü ile gösterilen skaler bir büyüklüktür ve SI birim sisteminde metre/saniye (m/s) cinsindendir.
Ortalama Hız
Hareket eden bir cismin yer değiştirmesinin geçen zamana oranı. Ortalama hız, sembolüyle gösterilir ve SI biriminde m/s cinsindendir.
Anlık Hız
Bir cismin belirli bir andaki hızı. Anlık hız, sembolüyle gösterilen vektörel bir büyüklüktür ve SI birim sisteminde m/s cinsindendir.
Ortalama Sürat
Bir cismin aldığı yolun geçen zamana oranı. Ortalama sürat, sembolü ile gösterilen skaler bir büyüklüktür ve metre/saniye (m/s) cinsindendir.
Anlık Sürat
Bir cismin belirli bir andaki hızı. Anlık sürat, V ile gösterilir ve skaler bir büyüklüktür. Birimi metre/saniye (m/s) cinsindendir.
İvme
Bir cismin birim zamanda hızındaki değişim miktarı. İvme, sembolü ile gösterilen vektörel bir büyüklüktür ve SI biriminde metre/saniye kare (m/s²) cinsindendir.