DÜNYADA ULAŞIM VE ULAŞIM SİSTEMLERİ (KARA YOLU, DEMİR YOLU, HAVA YOLU, BORU HATLARI)
Dünya üzerinde bulunan deniz, demir, kara ve hava yollarının geçtikleri hatlar, bölgelerin hem ekonomik hem de stratejik önemlerini artırmaktadır.
Dünya genelinde ulaşım hatları tektonik gelişmelere bağlı olarak büyük değişiklik göstermiştir.
1750’li yıllara kadar at ve diğer hayvanlar
1800’li yıllar ve Sanayi Devrimi sonrası demir ve deniz yolları
1900’lü yıllardan sonra ise kara, hava yolları önem kazanmıştır.
Kara Yolu
- En eski ulaşım ağıdır. Hava yoluna göre ucuz, diğerlerine göre pahalıdır.
- Kara yolları diğer ulaşım sistemlerinin aksine en ücra köşelere bile ulaşılabilmesi ve bireysel taşımacılığa uygun olması nedeniyle en yaygın ulaşım şeklidir.
- 2018 yılı verilerine göre Dünyada 20 milyon kilometrenin üzerinde kara yolu ağı bulunmaktadır. Bu yolların çoğunluğu ABD, Hindistan, Japonya, Fransa, Almanya, İngiltere, Çin gibi gelişmiş veya kalabalık ülkelerde bulunur.
Demir Yolu
- Yük ve yolcu taşımacılığında deniz yolundan sonra en ucuz olanıdır.
- Dünyada demir yolları genellikle maden bölgeleri ve limanlar arasında gelişmiştir.
- Yolcu taşımacılığında gelişmiş ülkelerdeki hızlı trenler daha çok kullanılmaktadır.
- Demir yolu, deniz yolu hariç diğer taşıma araçlarına göre daha ucuz ve güvenlidir. Ancak yol yapımı dağlık bölgelerde pahalıdır.
Yoğun olduğu bölgeler;
- Kuzey Amerika (ABD – Kanada),
- Kuzeybatı Avrupa (İngiltere – Almanya – Fransa),
- Japonya ve Güney Kore,
- Hindistan, Fas, Cezayir ile Güney Afrika Cumhuriyeti’nde demir yolu ağı fazladır; ancak modern demir yolları bakımından yetersizdir.
Hava Yolu
- Diğer ulaşım sistemlerine göre daha geç başlamıştır. II. Dünya Savaşı’ndan sonra sivil havacılık gelişmiştir.
- Hava yolunun tercih edilme nedeni hızlı olması ve kaza oranının düşük olmasıdır. Gelişmemesinin önündeki en büyük engel ise pahalı olmasıdır.
- Genellikle yolcu taşımacılığında kullanılır. Yük taşımacılığında ise değerli ve acil kargolar için kullanılmaktadır.
- Hava yolu taşımacılığı da diğer ulaşım ağlarında olduğu gibi gelişmiş ülkelerde daha yoğundur. Bu bölgelerin başında Batı Avrupa, Kuzey Amerika ve Güneydoğu Asya gelmektedir.
Boru Hatları
- Son yıllarda büyük gelişme gösteren ulaşım sistemlerinden biri de boru hatlarıdır. Özellikle karasal bağlantıları olan ülkelerde enerji taşımacılığında kullanılan boru hatları, sanayinin gelişmesi ve taşınan ham maddenin yoğunlaşmasına bağlı olarak önem kazanmıştır. Boru
hatlarıyla daha çok katı, sıvı ve gaz maddeler (petrol, su, doğal gaz, kömür) taşınmaktadır. - Günümüzde teknolojinin gelişmesiyle, sadece insan ve malın taşınması değil, haber, bilgi, para gibi hizmetlerin de taşınması önem kazanmıştır. Bilgi ve iletişim teknolojileri sayesinde akıllı ulaşım sistemleri oluşturularak, ürünlerin güvenli, konforlu ve dakik ulaşması sağlanmaktadır.
