Mekânsal Verilerin Haritalara Aktarılması

10.Sınıf Coğrafya müfredatına göre, Mekânsal Bilgi Teknolojileri temasının önemli konularından biri, mekânsal verilerin haritalara nasıl aktarıldığıdır. Kitabınıza göre, mekânsal veriler haritalar üzerinde üç temel sembolle gösterilir: nokta, çizgi ve alan (poligon).

1. Nokta

• Tanım: Şekli ve sınırları harita ölçeğinde küçük olan mekânsal verilerin yerlerini belirtmek için kullanılır.
• Örnekler: Okul, ev, hastane, otel, istasyon, kuyu, trafik lambası gibi unsurlar.
• Kullanım Alanı: Belli bir konuma sahip, ancak boyutları haritada çizilemeyecek kadar küçük olan objeler bu şekilde gösterilir.

2. Çizgi

• Tanım: Uzunluğu olan ve genellikle iki noktayı birleştiren mekânsal verilerin gösteriminde kullanılır.
• Örnekler: Akarsu, yol, fay hattı, demir yolu, boru hattı, sınır çizgisi, nehir.
• Kullanım Alanı: Coğrafi olarak doğrusal özellikler taşıyan unsurların haritada belirtilmesini sağlar.

3. Alan (Poligon)

• Tanım: Göl, orman, şehir, ülke gibi geniş bir mekânı kaplayan ve çevresi bir çizgiyle sınırlandırılabilen mekânsal verilerin gösteriminde kullanılır.
• Örnekler: Göl, orman, tarım arazisi, ülke, il, ilçe sınırı.
• Kullanım Alanı: Yüz ölçümü olan ve coğrafi bir bölgeyi temsil eden unsurları harita üzerinde ayırt etmeye yarar.

Çözümlü Örnek Test Sorusu

1. Soru: Aşağıdakilerden hangisi, haritalar üzerinde nokta sembolü ile gösterilmez?

A) Havaalanı B) Köprü C) Hastane D) Otoyol E) Okul

Doğru Cevap: D Çözüm: Otoyollar, uzunluğu olan ve iki noktayı birleştiren çizgisel unsurlar olduğu için çizgi sembolü ile gösterilir. Diğer seçenekler ise boyutları harita ölçeğinde küçük olduğu için nokta ile gösterilir.

2. Soru: Bir şehir haritasında parklar, yeşil alanlar ve göller hangi mekânsal veri türüyle gösterilir?

A) Çizgi B) Nokta C) Alan (Poligon) D) Raster E) Vektör

Doğru Cevap: C Çözüm: Parklar, yeşil alanlar ve göller gibi belirli bir alana yayılan coğrafi özellikler alan sembolü ile gösterilir.

3. Soru: Aşağıdaki mekânsal verilerden hangisi haritada çizgi olarak gösterilmeye en uygundur?

A) Bir köy B) Bir orman C) Bir dağ D) Bir demir yolu hattı E) Bir deniz feneri

Doğru Cevap: D Çözüm: Demir yolu hattı, doğrusal bir yapıya sahip olduğu için haritada çizgi olarak gösterilir. Diğer seçenekler ise genellikle nokta (köy, deniz feneri) veya alan (orman, dağlık bölge) olarak gösterilir.

4. Soru: Bir coğrafi bilgi sisteminde, Türkiye’deki illerin sınırları hangi mekânsal veri türüyle temsil edilir?

A) Nokta B) Çizgi C) Alan (Poligon) D) Vektör E) Raster

Doğru Cevap: C Çözüm: İller, belirli bir yüz ölçümüne sahip oldukları için alan (poligon) olarak gösterilirler.

5. Soru: Haritada bir nehrin gösterilmesi için kullanılan mekânsal veri türü aşağıdakilerden hangisidir?

A) Nokta B) Poligon C) Çizgi D) Vektör E) Raster

Doğru Cevap: C Çözüm: Nehirler, uzunluğu olan ve doğrusal bir akışa sahip olduğu için çizgi sembolü ile haritalara aktarılır.