Akışkanlar, katı olmayan maddeler olup, sıvılar ve gazlar olarak iki ana gruba ayrılır. Akışkanların özellikleri, hareketleri ve üzerlerine uygulanan kuvvetler, günlük yaşamda birçok önemli role sahiptir. Akışkanların hareketi ve üzerlerinde oluşan basınç gibi konular, fizik biliminde geniş bir inceleme alanıdır. Bu makalede basınç, sıvılarda ve gazlardaki basınç kavramları, kaldırma kuvveti ve Bernoulli ilkesi gibi temel konular ele alınacaktır.
9. Sınıf Akışkanlar Konu Anlatımları
- Basınç
- Sıvılarda Basınç
– Sıvılarda Basıncın Kullanıldığı Günlük Hayat Örnekleri - Açık Hava Basıncı
- Kaldırma Kuvveti
– Kaldırma Kuvveti İle Sıvılardaki Basıncı Oluşturan Kuvvet Arasındaki İlişki - Bernoulli İlkesi
Böceklerin su yüzeyinde nasıl kalabildiği, su yüzeyine yavaşça bırakılan ataşın neden batmadığı, masa üzerinde duran su damlasının neden yüzeye yayılmadığı sorularına yanıt arayacağız.
Adezyon (Yapışma): Farklı madde molekülleri arasındaki çekim kuvvetidir. Bardaktaki su döküldüğünde içinde su damlacıkları kalır. İç yüzeyinde su molekülleri ile cam arasında adezyon kuvveti vardır. Benzer biçimde ıslak çay bardağı ile altlığının yapışmasının nedeni de su ile cam molekülleri arasındaki adezyon kuvvetidir.
Kohezyon (Tutma): Aynı madde molekülleri arasındaki çekim kuvvetidir. Masa üzerinde duran su moleküllerinin yayılmamasının sebebi bu kuvvettir.
Uyarı: Sıvılar, bir kaba konulduğunda sıvı yüzeyleri sıvı cinsine bağlı olarak farklı şekillerde dengelenebilir.
Yüzey Gerilimi: Şekildeki L molekülüne, etrafındaki moleküllerin uyguladığı kohezyon kuvvetlerinin bileşkesi sıfırdır. Sıvı yüzeyindeki K molekülüne etki eden kohezyon kuvvetlerinin ise bileşkesi sıfır değildir. Bu net kuvvet, sıvı yüzeyinde bir zar varmış gibi yüzeyi gerer. Su örümceklerinin su yüzeyinde yürüyebilmeleri bu yüzden olur. Su yüzeyine yavaşça bırakılan ataşın batmamasının sebebi yine yüzey gerilimidir.
Yüzey gerilimi, sıvının cinsine, sıcaklığına ve içindeki yabancı maddenin cinsine bağlı olarak değişir. Bulaşık yıkanırken suyun sıcak olması yüzey gerilimini azaltır, deterjan katılması da aynı etkiyi yapar ve suyun kirlere nüfuz etmesini kolaylaştırır.
Kılcallık: İçinde sıvı bulunan kaba kılcal boru koyduğumuzda adezyon ve kohezyon kuvvetlerine bağlı olarak borudaki sıvı yüksekliği kaptaki sıvı yüksekliğinden farklı olur. Boru inceldikçe bu fark daha büyük olur. Ağaçların köklerindeki suyun yapraklara taşınması bu sayede gerçekleşir.
