Basınç, birim yüzeye uygulanan kuvvet olarak tanımlanır. 9. sınıf fizik müfredatında, basınç kavramı katı, sıvı ve gazlar için ayrı ayrı ele alınır. Basınç, günlük hayatta sıkça karşılaşılan bir kavramdır ve farklı fiziksel olayların açıklanmasında kullanılır.
Basınç ve Basınç Kuvveti
Bir kum havuzunda geniş yüzeyi kumda olacak biçimde olan tuğlayı dar yüzeyi kumda olacak biçimde konumlandırdığınızda, tuğlanın kuma batan kısmının arttığı gözlenir. Bu durum tuğlanın kuma uyguladığı basıncın arttığını gösterir.
O hâlde basınç cismin oturduğu yüzeyin alanıyla ters orantılıdır.
Aynı tuğla aynı kum havuzunda iken üzerine özdeş tuğlalar eklendiğinde tuğlanın kuma batan kısmının arttığı gözlenir.
O hâlde basınç cismin oturduğu yüzeye uygulanan dik kuvvet ile doğru orantılıdır.
Basınç kuvveti, yüzeye etki eden dik kuvvettir. Birim yüzeye etki eden bileşke dik kuvvetin büyüklüğüne basınç denir. Basınç P ile gösterilir. Birimi Pascal’dır. Skaler bir niceliktir.
Basınç = Dik kuvvet / Yüzey Alanı
P=F/A
Pascal = Newton / m2
Ağırlığı G, taban alanı A olan cisim düz zemine ağırlığı kadar dik kuvvet uygular. Uygulanan dik kuvvet basınç kuvvetidir.
Basınç kuvveti, F = G olur.
Cismin tabana yaptığı basınç P = G / A olur.
Dikkat edilirse basınç kuvveti, yüzey alanına bağlı değilken basınç, yüzey alanı ile ters orantılıdır.
Katılar, üzerine uygulanan kuvveti aynen iletir. Bir çivinin üzerine uygulanan F büyüklüğündeki kuvvet aynen çivinin sivri ucuna iletilir. Benzer biçimde üst kesit alanı S1, alt kesit alanı S2 olan çivinin S1 kesitine çekiçle uygulanan F1 kuvveti, S2 kesitine aynen iletilir.
Çiviye uygulanan kuvvetler F1 = F2 ve kesit alanları S1 > S2 olduğu için sivri uçtaki basınç daha büyük olur.
(P2 > P1)
