TEMİZLİK MADDELERİNİN ÖZELLİKLERİ

Sabun

Sabunlar, bitkisel ve hayvansal yağlardan elde edilir. Doğal olduklarından insan vücuduna ve çevreye zarar vermezler.

Günümüzde insan nüfusunun hızla artması nedeniyle doğal sabun kullanımından uzaklaşılmıştır. Sabunlar sert sularda temizleme özelliğini yitirir.

Deterjanlar petrol türevi ham maddelerden elde edilir. İnsanlara, çevreye ve suya zararlı etkileri sabunlara göre oldukça fazladır. Deterjanlar başta sert sular olmak üzere her türlü suda temizleme özelliği gösterirler. Kirler genellikle yağ lekelerinden oluşur. Sabun ve deterjanlarda hidrofil (suyu seven) ve hidrofob (sudan korkan – suyu sevmeyen) iki uçtan oluşur. Kirler apolar moleküllerden oluşur. Kiri temizlemede sabun ve deterjanın hidrofob ucu kire tutunurken, hidrofil ucu da suya tutunur.

Bu şekilde kir, tutunduğu yüzeyden uzaklaşır.

Deterjan

Sabun ve deterjanın hidrofil ve hidrofob uçları:

Deterjanın Temel Bileşenleri

Aktif Madde

• Anyonik aktif madde
• Katyonik aktif madde
• Non-iyonik (nötr) aktif madde
• Amfoterik aktif madde

Sertlik Gidericiler

Ağartıcılar

Köpük ve Emülsiyon Oluşturucular

Enzim Parçalayıcılar

Diğer Maddeler

• Metal aşınmasını önleyici (korozyon önleyiciler) maddeler
• Mikrop öldürücü antibakteriyel maddeler
• Koku giderici parfüm özleri
• Dolgu sağlayıcı, yumuşatıcı maddeler

Sabun ve Deterjanın Kirleri Temizleme Mekanizması

I. Yağ suda çözünmez.
II. Hidrofil ucu suya tutunur, hidrofob ucu yağa tutunur.

III. Kir tutunduğu yüzeyden sökülür.

Çözümlü Örnek Test Soruları

---

1. BÖLÜM: Yaygın Günlük Hayat Kimyasalları

1. Aşağıdaki maddelerden hangisi evlerde sıkça kullanılan bazik bir temizleyicidir?
   A) Sirke
   B) Çamaşır suyu
   C) Limon suyu
   D) ŞampuanÇözüm: Çamaşır suyu (NaClO), bazik özellik gösterir ve ev temizliğinde sıkça kullanılır. Diğer maddeler asidik ya da nötr özellikte olabilir. Doğru cevap B‘dir.
2. Aşağıdakilerden hangisi bir asit içeren yaygın bir ev ürünüdür?
   A) Sabun
   B) Amonyak
   C) Sirke
   D) KireçÇözüm: Sirke, asetik asit içerir ve yaygın bir ev ürünüdür. Doğru cevap C‘dir.
3. Karbonat (NaHCO₃) hangi alanda sıkça kullanılır?
   A) Ev temizlik maddesi olarak
   B) Koku giderici olarak
   C) Hamur işlerinde kabartıcı olarak
   D) Tüm seçenekler doğrudurÇözüm: Karbonat ev temizliklerinde, koku giderici olarak ve kabartıcı olarak kullanılır. Doğru cevap D‘dir.
4. Aşağıdaki maddelerden hangisi cilt bakım ürünlerinde sıkça kullanılan bir bazdır?
   A) Amonyak
   B) Kalsiyum karbonat
   C) Limon tuzu
   D) Sodyum hidroksitÇözüm: Sodyum hidroksit (NaOH), sabun ve cilt bakım ürünlerinde baz olarak kullanılır. Doğru cevap D‘dir.
5. Evlerde kullanılan yaygın kimyasal olan amonyak (NH₃), hangi özellik gösterir?
   A) Asidik
   B) Nötr
   C) Bazik
   D) Tuzu oluşturan maddeÇözüm: Amonyak (NH₃), bazik özellik gösterir. Doğru cevap C‘dir.
6. Aşağıdaki kimyasallardan hangisi diş macunlarında sıkça kullanılır?
   A) Sitrik asit
   B) Kalsiyum karbonat
   C) Sodyum klorür
   D) Hidroklorik asitÇözüm: Diş macunlarında, aşındırıcı ve temizleyici özellikleri nedeniyle kalsiyum karbonat kullanılır. Doğru cevap B‘dir.