Doğal afetler, insan yaşamını ve toplumları derinden etkileyen olaylardır. Afetlerin yol açtığı can ve mal kayıplarını en aza indirmek için **afet yönetimi** büyük önem taşır. Afet yönetimi, olası bir afet öncesinde, afet sırasında ve sonrasında yapılması gereken tüm çalışmaları kapsar. Bu çalışmalar, **afet öncesi hazırlık ve risk azaltma**, **afet anında müdahale** ve **afet sonrası iyileştirme** olmak üzere üç aşamadan oluşur. İyi uygulama örnekleri, genellikle afet riskinin farkındalığını artırmak, depreme dayanıklı konutlar inşa etmek, erken uyarı sistemleri kurmak, tahliye planları hazırlamak, halkı bilinçlendirmek ve arama-kurtarma ekiplerini eğitmek gibi somut adımları içerir. Bu önlemlerin amacı, afetlerin kaçınılmaz olduğu gerçeğinden yola çıkarak, onların yıkıcı etkilerini en aza indirmektir. Bu test, afetlerle mücadeledeki temel aşamaları ve başarılı uygulama örneklerini anlamanıza yardımcı olacaktır.

---

Çözümlü Örnek Test Soruları

---

Soru 1:

Aşağıdakilerden hangisi, afet öncesi alınması gereken bir **hazırlık ve risk azaltma** faaliyetidir?

A) Arama-kurtarma ekiplerinin olay yerine sevk edilmesi
B) Afetzedelerin geçici barınma alanlarına yerleştirilmesi
C) Deprem sonrası binaların hasar tespitinin yapılması
D) Bir bölgedeki fay hatlarının haritalandırılması ve riskli alanların belirlenmesi
E) Afetten sonra psikososyal destek hizmetlerinin sunulması

Çözüm:
Bir fay hattının haritalandırılması ve riskli alanların belirlenmesi, olası bir afet öncesinde, riskin azaltılmasına yönelik bir çalışmadır. Diğer seçenekler ise afet anında veya sonrasında yapılan çalışmalardır.
Doğru cevap D şıkkıdır.

---

Soru 2:

“Dere yataklarına veya heyelan riski taşıyan yamaçlara yerleşim izni verilmemesi” bu durum, afetlerle mücadelede hangi aşamaya örnektir?

A) Müdahale
B) İyileştirme
C) Risk azaltma
D) Kurtarma
E) Acil yardım

Çözüm:
Dere yatakları gibi riskli alanlarda yapılaşmaya izin vermemek, olası bir afetin (sel, heyelan) etkilerini önceden azaltmaya yönelik bir **risk azaltma** eylemidir.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 3:

Aşağıdakilerden hangisi, afet sonrası **iyileştirme** aşamasında yapılan bir faaliyettir?

A) Afet bilinci eğitimi verilmesi
B) Deprem anında “çök-kapan-tutun” tatbikatı yapılması
C) Hasar gören yolların ve köprülerin yeniden inşa edilmesi
D) Afet ve acil durum planlarının hazırlanması
E) Afet anında haberleşme sistemlerinin çalışır durumda tutulması

Çözüm:
Yıkılan veya hasar gören altyapının (yollar, köprüler) onarılması ve yeniden yapılması, afet sonrası yaşamın normale dönmesi için yapılan **iyileştirme** faaliyetleridir.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 4:

Aşağıdaki ülkelerden hangisi, deprem riskine karşı aldığı önlemler (bina yönetmelikleri, erken uyarı sistemleri vb.) ile iyi bir örnek teşkil eder?

A) Afganistan
B) Türkiye
C) Japonya
D) Nepal
E) İran

Çözüm:
Japonya, yüksek deprem riski taşıyan bir ülke olmasına rağmen, uyguladığı katı bina yönetmelikleri, erken uyarı sistemleri ve halkın yüksek afet bilinci sayesinde depremin etkilerini en aza indiren iyi bir örnektir.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 5:

Afet anında, yaralıların tespiti ve kurtarılması için yapılan çalışmalar, afet yönetiminin hangi aşamasına girer?

A) Risk azaltma
B) İyileştirme
C) Yeniden inşa
D) Müdahale
E) Planlama

Çözüm:
Afet anında, can kurtarmaya yönelik tüm faaliyetler, yani yaralıların tespiti ve kurtarılması gibi çalışmalar, **müdahale** aşamasında yer alır.
Doğru cevap D şıkkıdır.

---

Soru 6:

Afetlerle mücadelede, “toplumu bilinçlendirme ve eğitim” faaliyetlerinin en önemli amacı nedir?

A) Sadece can kayıplarını azaltmak.
B) Sadece maddi hasarı önlemek.
C) Afetlere karşı hazırlıklı ve doğru tepki verebilen bireyler yetiştirmek.
D) Hükümetin sorumluluğunu azaltmak.
E) Afetlerin nedenlerini ortadan kaldırmak.

Çözüm:
Afet eğitimi, bireylerin afet anında panik yapmadan doğru davranışları sergilemesini ve böylece hem kendi hem de çevrelerindeki insanların hayatını korumasını hedefler.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 7:

Türkiye’de, 1999 Gölcük Depremi sonrasında, afetlerle mücadele ve yönetimi konusunda yapılan en büyük değişiklik aşağıdakilerden hangisidir?

A) Afet bilinci eğitimlerinin zorunlu hale getirilmesi.
B) Yeni binalar için daha sıkı deprem yönetmeliklerinin çıkarılması.
C) Kızılay’ın tek yetkili kurum haline getirilmesi.
D) Afet sonrasında yapılan yardımların sona erdirilmesi.
E) Sadece depreme özel kanunlar çıkarılması.

Çözüm:
1999 depreminden sonra, binaların daha dayanıklı hale gelmesi için **deprem yönetmelikleri** güncellenmiş ve daha sıkı hale getirilmiştir. Bu, afete karşı en önemli yapısal risk azaltma önlemlerinden biridir.
Doğru cevap B şıkkıdır.

---

Soru 8:

Aşağıdakilerden hangisi, bir bölgede sel riskini artıran **beşerî (insan kaynaklı) faktörlerden** biri **değildir**?

A) Dere yataklarına ev yapılması
B) Ormanlık alanların yok edilmesi
C) Su kanallarının temizlenmemesi
D) Aşırı ve ani yağan yağmurlar
E) Plansız kentleşme

Çözüm:
Aşırı ve ani yağan yağmurlar, selin oluşumunda etkili olan **doğal bir faktördür**. Diğer seçenekler ise insan faaliyetleri sonucunda ortaya çıkan ve sel riskini artıran durumlardır.
Doğru cevap D şıkkıdır.

---

Soru 9:

Bir afet sonrası, zarar gören toplulukların fiziksel, ekonomik ve sosyal açıdan yeniden eski haline dönmesini sağlamak için yapılan tüm çalışmalar afet yönetiminin hangi aşamasına girer?

A) Acil yardım
B) Planlama
C) Müdahale
D) İyileştirme
E) Önleme

Çözüm:
Bu tanım, afet sonrası hayatın normale dönmesini sağlayan, uzun soluklu bir süreç olan **iyileştirme** aşamasını ifade eder.
Doğru cevap D şıkkıdır.

---

Soru 10:

Aşağıdakilerden hangisi, afet öncesi alınacak en önemli **yapısal olmayan** önlemlerden biridir?

A) Konutların güçlendirilmesi
B) Çığ setlerinin yapılması
C) Toplumun afet bilinci eğitimi alması
D) Sel bariyerlerinin inşa edilmesi
E) Heyelan bölgelerinin ağaçlandırılması

Çözüm:
Yapısal olmayan önlemler, fiziksel bir inşaat gerektirmeyen, daha çok eğitim, planlama ve yasal düzenlemelerle ilgili olanlardır. **Toplumun afet bilinci eğitimi alması** bu gruba girer. Diğerleri ise somut fiziksel yapılar içerdiği için yapısal önlemlerdir.
Doğru cevap C şıkkıdır.