Tarih geçmişte yaşanmış vaka (olay) ve gerçekleşen vakıaları (olgu) inceleyen bir bilim dalıdır.
Vaka (olay): tarihte insanlığı etkileyen siyasi, sosyal, kültürel, ekonomik dini gibi konularda kısa sürede meydana gelen gelişmelerdir.
Vakıa (olgu) ise tarihte insanlığı etkileyen olayların ortaya çıkardığı sonuçlara göre uzun sürede meydana gelen değişimlerdir.
Tarihi olaylar ile olgular arasında farklar kadar bağlar da vardır. Tarihi olaylar önemli değişim ve gelişmelerle sonuçlanan olgu sürecinin başlamasını sağlar. Örneğin 751 tarihinde yapılan Talas Savaşı tarihi bir olaydır. Bu savaşta Türkler ile Müslüman Arapların aynı tarafta yer alması Türklerin kitleler halinde İslam dinini benimsemesi sürecini başlatmıştır. Bu ise bir olgudur. Yine Talas Savaşı’nda Müslümanlar Çinli esirlerden kağıt yapmasını öğrenmişlerdir. Bu durum kısa bir süre içinde kağıt üretiminin bütün dünyaya yayılmasını, bilim ve kültür hayatının canlanmasını sağlamıştır. Görüldüğü gibi tarihi olaylar ile olgular arasında sebep sonuç ilişkisi vardır.
Tarih bilimi; tarihi olayların biricikliği, kendine has özellikleri ile tarihi olguların genel ve tekrar edebilir özellikleri arasında meydana gelen etkileşimi kapsar. Ünlü tarihçi Edward H. Carr bu durumu “Tarih, biricik ve genel arasındaki ilişkiyle uğraşır.” sözüyle vurgulamıştır.
Çözüm: Soruda bizden istenen olay olgu ilişkisi olmayan seçenektir. Tarihi olaylar belirli bir süre içerisinde meydana gelirken, tarihi olgular genellik ve süreklilik gösterir. Buna göre;
Malazgirt Savaşı bir olaydır. Anadolu’nun Türkleşmesi ise Malazgirt Savaşı’nın sonucu olarak gerçekleşmiş bir olgudur.
Ege adalarının fethedilmesi bir olaydır. Ege Denizi’nin bir Türk denizi haline gelmesi Ege adalarının fethinin sonucu
olarak ortaya çıkmış bir olgudur.
Haçlı Seferleri Hristiyanların Müslümanların elindeki kutsal yerleri almak için Avrupalıların düzenledikleri seferlerdir. Bu seferlerin düzenlenmesi Avrupa’da Hristiyanlığın zaten yaygın bir inanç olduğunu göstermektedir. Haçlı Seferleri sonunda ise Avrupa’da din adamlarına ve Katolik Kilisesine inanç sarsılmıştır. Bu yüzden Avrupa’da Haçlı Seferleri sonunda Hristiyanlığın yayılması söz konusu olamaz. Avrupa’da Hristiyanlık Kavimler Göçü sonucunda yayılmıştır. Dolayısıyla C seçeneğinde olay olgu ilişkisi yoktur.
Sanayi İnkılabı bir olaydır. Sanayi İnkılabı ile fabrikalarda çalışmak üzere köylerden şehirlere yoğun göçler olmuştur. Böylece büyük sanayi kentleri ortaya çıkmıştır. Şehirleşmenin hızlanması Sanayi İnkılabı’nın sonucu olarak ortaya çıkmış bir olgudur.
Atatürk İnkılapları sayesinde Türk toplumu her alanda modern dünyaya uyum sağlamıştır. Bu durum Atatürk inkılaplarının Türkiye Cumhuriyeti’nin çağdaşlaşması olgusuna ortam hazırladığını gösterir. Burada da bir olay olgu ilişkisi vardır. Cevap C
