SU KAYNAKLARI
Suyun atmosferle yeryüzü arasındaki dönüşüm hareketine su döngüsü denir.
Okyanuslar, denizler, göller, barajlar, yer altı ve yer üstü suları su kaynaklarındandır.
Su döngüsünün aşamaları
- Buharlaşma + terleme
- Yüzeysel akış ve yüzey sularının oluşumu
- Yağış
- Yoğunlaşma
- Yer altına sızma ve yer altı sularının oluşumu
Su Döngüsünün Önemi
Toprak, bitkiler, hayvanlar, suyun devamlılığı, biyoçeşitlilik ve iklimler için önemlidir.
OKYANUSLAR VE DENİZLER
Yeryüzünün büyük bir kısmını okyanuslar ve denizler kaplar. Yeryüzünün 361 milyon km2’lik kısmını yani %71 ‘ini denizler ve okyanuslar oluşturmaktadır.
Okyanus: Denizlerin çok büyük olanlarına okyanus denir. Büyük (Pasifik) okyanus, Atlas (Atlantik) okyanusu ve Hint okyanusu olmak üzere üç tane okyanus vardır.
Kenar denizler: Okyanusa kıyısı olan denizlerdir.
İç denizler: Okyanusa en az bir boğazla bağlanan denizlerdir.
Ara denizler: Okyanusa en az iki boğazla bağlanan denizlerdir.
- Okyanus ve denizler iklimlerin oluşmasında önemli bir etkendir.
- Deniz suları içme ve kullanma suyu olarak doğrudan kullanılamaz.
- Denizlerin sıcaklık ve tuzluluk oranları enleme bağlı olarak Ekvatordan kutuplara doğru azalır. Bu durumun nedeni, buharlaşmanın ekvatordan kutuplara doğru azalmasıdır.
- Okyanus ve deniz suları hayvan ve bitki türleri için doğal yaşam alanı oluşturur.
- Atmosferin en önemli nem ve yağış kaynağıdır.
- Okyanus ve deniz kıyıları ılıman iklim koşullarından dolayı nüfus ve yerleşmeye daha uygundur.
AKARSULAR
- Bir yatak içinde eğime bağlı olarak akan su kütlelerine akarsu denir.
- Karalardaki tatlı suların yaklaşık %2’sini akarsular oluşturur.
- Akarsular diğer suları birbirine bağlar.
- Akarsular rejimlerine, beslenme kaynaklarına ve döküldüğü yere göre üçe ayrılır.
Rejimlerine göre akarsular
Düzenli rejimli akarsular: Yatağında yıl boyu su bulunduran akarsulardır.
Örneğin, Amazon ve Kongo havzası
Düzensiz rejimli akarsular: Yatağında yılın belirli dönemlerinde su bulundurmayan akarsulardır.
Örneğin, Ganj ve indus
Beslenme kaynaklarına göre akarsular
Yağmur suları, kar ve buz suları, yeraltı suları, göl ve bataklıklardan taşan fazla sular. Bazı akarsular karma rejimli akarsulardır. Birden fazla beslenme kaynağı vardır.
Döküldüğü yere göre akarsular
Akarsuyun yan kollarıyla birlikte suları topladığı ve boşalttığı alana havza adı verilir.
Açık havza: Bir akarsu sularını denize ulaştırabiliyorsa açık havza denir.
Kapalı havza: Bir akarsu sularını denize ulaştıramıyor bir göle dökülüyor veya yeraltına sızıyorsa kapalı havza denir.
Akarsu havzaları su bölümü çizgisi ile birbirinden ayrılır.
