Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ve Uzaktan Algılama (UA), günümüz coğrafyacıları ve karar vericileri için vazgeçilmez araçlardır. Bu teknolojiler, mekânsal verileri toplayıp analiz ederek pek çok alanda pratik çözümler sunar. **Şehir ve bölge planlama**da, yeni yolların, binaların veya parkların en uygun yerini belirlemek için kullanılır. **Afet yönetiminde**, sel, deprem veya orman yangını gibi olayların risk haritalarını oluşturmada ve afet sonrası hasar tespiti yapmada hayati rol oynarlar. **Çevre yönetimi**nde, ormanlık alanların değişimini, kirliliğin yayılışını veya su kaynaklarının durumunu izlemek için UA’dan elde edilen veriler CBS’de analiz edilir. **Tarım**da, arazilerin verimliliğini izlemek ve sulama gibi faaliyetleri optimize etmek amacıyla bu teknolojilerden yararlanılır. Ayrıca **savunma, turizm ve pazarlama** gibi pek çok farklı sektör de CBS ve UA’nın sunduğu mekânsal analiz yeteneklerinden faydalanmaktadır. Bu teknolojiler, doğru ve etkili kararlar almayı sağlayarak kaynakların daha verimli kullanılmasını mümkün kılar.

---

Çözümlü Örnek Test Soruları

---

Soru 1:

Aşağıdakilerden hangisi, Coğrafi Bilgi Sistemleri’nin (CBS) şehir planlama alanındaki bir kullanımına örnek olarak gösterilebilir?

A) Bir şehrin hava kirliliği haritasını oluşturmak.
B) Yeni bir metro hattı için en uygun güzergahı belirlemek.
C) Bir bölgenin jeolojik yapısını incelemek.
D) Bir ülkenin nüfus artış hızını hesaplamak.
E) Bir orman yangınının ne zaman başladığını tespit etmek.

Çözüm:
CBS, birbiriyle ilişkili mekânsal verileri (yol ağları, binalar, nüfus yoğunluğu) analiz ederek şehir planlama gibi pratik sorunlara çözüm bulur. Yeni bir metro güzergahı belirlemek, bu verilerin entegre analizini gerektiren tipik bir CBS uygulamasıdır.
Doğru cevap B şıkkıdır.

---

Soru 2:

Bir ormanlık alanda çıkan yangının yayılışını anlık olarak izlemek ve hasar gören alanı haritalamak için en uygun teknoloji aşağıdakilerden hangisidir?

A) Küresel Konumlama Sistemleri (GPS)
B) Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
C) Uzaktan Algılama (UA)
D) Lazer tarama (Lidar)
E) Navigasyon Sistemleri

Çözüm:
**Uzaktan Algılama**, uydu veya hava araçlarından (drone) alınan görüntülerle bir olayın yayılışını ve mekânsal etkisini gerçek zamanlı veya yakın gerçek zamanlı olarak izlemeye olanak tanır. Orman yangını gibi büyük ölçekli olaylar için idealdir.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 3:

Tarım sektöründe, bir arazinin verimliliğini artırmak amacıyla toprak analizi yapmak ve gerekli gübre miktarını belirlemek için hangi teknoloji kullanılır?

A) GPS ve CBS
B) Sadece GPS
C) Sadece Uzaktan Algılama
D) Navigasyon Sistemleri
E) Sadece CBS

Çözüm:
Bu işlem için, arazinin farklı bölümlerinden GPS yardımıyla koordinatlı numuneler alınır. Ardından bu veriler, CBS yazılımında toprak haritaları ile birleştirilerek verimlilik analizleri yapılır. Dolayısıyla hem GPS hem de CBS entegre olarak kullanılır.
Doğru cevap A şıkkıdır.

---

Soru 4:

Aşağıdaki uygulamalardan hangisi, **CBS ve UA’nın entegre bir kullanımıyla** gerçekleştirilebilir?

A) Bir otomobilin navigasyon cihazını çalıştırmak.
B) Ormanlık bir alandaki kaçak yapılaşmayı tespit etmek.
C) Bir telefonun konumunu bulmak.
D) Bir şehrin nüfus istatistiklerini hesaplamak.
E) Bir depremin merkez üssünü belirlemek.

Çözüm:
Kaçak yapılaşmayı tespit etmek için öncelikle uydu veya drone ile görüntü alınır (**UA**). Bu görüntüler, mevcut haritalar ve planlarla CBS ortamında karşılaştırılarak kaçak yapılar belirlenir. Bu işlem, her iki teknolojinin entegre kullanımına iyi bir örnektir.
Doğru cevap B şıkkıdır.

---

Soru 5:

Afet yönetiminde, bir selin hangi bölgeleri etkilediğini gösteren haritaların hazırlanması, mekânsal bilgi teknolojilerinin hangi faydasını gösterir?

A) Sadece olay öncesi tahminde bulunmak.
B) Olay anında ve sonrasında durum analizi yapmak.
C) Sadece afetlerin nedenlerini açıklamak.
D) Sadece afetten kaçmak için güzergah belirlemek.
E) Sadece ekonomik kayıpları hesaplamak.

Çözüm:
Sel haritaları, olayın hangi alanları etkilediğini göstererek afet sonrası kurtarma ve yardım faaliyetlerini kolaylaştırır. Bu durum, afet anında ve sonrasında durum analizi yapmaya yönelik bir uygulamadır.
Doğru cevap B şıkkıdır.

---

Soru 6:

Aşağıdaki alanlardan hangisi, CBS ve Uzaktan Algılama teknolojilerinin en az kullanıldığı bir alandır?

A) Turizm sektörü
B) Tarih araştırmaları
C) Askeri uygulamalar
D) Çevre izleme
E) Şehir planlama

Çözüm:
Tarih araştırmaları genellikle yazılı metinler, belgeler ve arkeolojik buluntular üzerinden yapılır ve mekânsal verilerin analizi diğer alanlara göre daha sınırlıdır. Diğer şıklardaki alanlar, mekânsal veriye dayalı olduğu için bu teknolojilerin yoğun olarak kullanıldığı yerlerdir.
Doğru cevap B şıkkıdır.

---

Soru 7:

Bir akıllı telefon uygulamasıyla yakındaki eczanelerin konumlarının harita üzerinde gösterilmesi, aşağıdaki teknolojilerden hangisinin bir uygulamasıdır?

A) Uzaktan Algılama
B) Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
C) Sadece GPS
D) Radyo Frekans Tanımlama (RFID)
E) Lazer Tarama (Lidar)

Çözüm:
Bu uygulama, bir mekânsal veri tabanında (eczane konumları) bulunan verileri, kullanıcının GPS ile belirlenen konumuna göre filtreleyerek harita üzerinde gösterir. Bu durum, bir CBS uygulamasıdır.
Doğru cevap B şıkkıdır.

---

Soru 8:

Çevre kirliliğini izlemek için, bir fabrika atıklarının belirli bir akarsu üzerinde nasıl yayıldığını gösteren bir animasyon hazırlayan bir coğrafyacının kullandığı teknoloji hangisidir?

A) Yalnızca Uzaktan Algılama
B) Yalnızca GPS
C) CBS’nin mekânsal analiz ve modelleme araçları
D) Sadece istatistik programları
E) Sadece temel haritalama yazılımları

Çözüm:
Kirliliğin yayılımını modellemek ve görselleştirmek için, akarsu verileri, atık kaynaklarının konumu ve diğer çevresel veriler CBS ortamında birleştirilerek karmaşık mekânsal analizler yapılır.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 9:

CBS ve Uzaktan Algılama teknolojilerinin ortak ve en temel özelliği nedir?

A) Sadece doğal olayları incelemeleri.
B) Sadece beşerî olayları incelemeleri.
C) Mekânsal veriye dayalı olmaları.
D) Sadece GPS verilerini kullanmaları.
E) Sadece haritalar hazırlamaları.

Çözüm:
Her iki teknoloji de temel olarak “mekânsal veri” adı verilen, bir konuma ve yere ait bilgileri toplar ve işler. Bu, onların en önemli ortak özelliğidir.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 10:

Orman yangını risk analizi yapan bir uzman, CBS’de aşağıdaki verilerden hangisini kullanmaz?

A) Rüzgar yönü ve hızı verileri.
B) Ağaç türlerinin ve yoğunluğunun dağılımı.
C) Yerleşim yerlerinin konumu.
D) Bölgenin ekonomik kalkınma düzeyi.
E) Eğim ve yükselti verileri.

Çözüm:
Orman yangını riski, yangının yayılma hızını ve etki alanını belirleyen mekânsal faktörlerle (rüzgar, ağaç türü, eğim vb.) ilgilidir. Bölgenin ekonomik düzeyi, yangın riskini doğrudan etkileyen bir mekânsal veri değildir.
Doğru cevap D şıkkıdır.

---

Soru 11:

Bir ülkenin savunma güçleri, düşman birliklerinin hareketlerini uydu görüntüleri aracılığıyla izlemesi, hangi teknolojinin kullanımına örnektir?

A) Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS)
B) Uzaktan Algılama (UA)
C) Küresel Konumlama Sistemleri (GPS)
D) İnsansız Hava Aracı (İHA)
E) Jeodezi

Çözüm:
Uydu görüntüleri, uzaktan algılama teknolojisinin birincil veri kaynağıdır. Askeri amaçlı keşif ve izleme faaliyetleri, uzaktan algılamanın en önemli uygulama alanlarından biridir.
Doğru cevap B şıkkıdır.

---

Soru 12:

CBS ve Uzaktan Algılama teknolojilerinin, günümüzde popülerleşmesinin en önemli nedeni nedir?

A) Sadece profesyoneller tarafından kullanılabilmesi.
B) Daha az veri depolama alanı gerektirmesi.
C) Çok daha hızlı ve doğru veri toplama ve analiz imkanı sunması.
D) Sadece kamusal alanlarda kullanılması.
E) Kullanımlarının çok ucuz olması.

Çözüm:
Bu teknolojilerin yaygınlaşmasının en önemli nedeni, geçmişe göre daha hızlı, daha doğru ve daha detaylı mekânsal bilgiye ulaşma ve bu bilgileri analiz etme olanağı sağlamasıdır.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 13:

Bir CBS projesinde, veri katmanlarının birleştirilmesine örnek olarak aşağıdakilerden hangisi verilebilir?

A) Bir şehrin hava sıcaklığı verileriyle nem verilerini birleştirmek.
B) Bir bölgenin nüfus yoğunluğu haritasıyla, yoksulluk haritasını üst üste getirmek.
C) Bir nehrin akış hızını ölçmek.
D) Bir dağın yüksekliğini belirlemek.
E) Bir uydu görüntüsünü renklendirmek.

Çözüm:
Veri katmanlarını birleştirme, farklı konulara ait mekânsal verilerin (nüfus, yoksulluk) bir araya getirilerek yeni bilgiler (yoksulluğun mekânsal dağılışı) elde edilmesini ifade eder.
Doğru cevap B şıkkıdır.

---

Soru 14:

Aşağıdakilerden hangisi, Uzaktan Algılamanın temel faydalarından biridir?

A) Sahaya gitmeye gerek kalmadan bilgi edinme.
B) Yüksek çözünürlüklü 3 boyutlu modeller oluşturma.
C) Kişisel konum bilgilerini güvenli bir şekilde saklama.
D) Sadece doğal olayları inceleme.
E) En kısa güzergahı belirleme.

Çözüm:
Uzaktan algılama, uydu veya drone gibi platformlar aracılığıyla, incelenen alana fiziksel olarak gitmeye gerek kalmadan mekânsal veri elde etme olanağı sağlar. Bu, en önemli avantajlarından biridir.
Doğru cevap A şıkkıdır.

---

Soru 15:

Günümüzde yaygın olarak kullanılan harita uygulamaları (Google Haritalar, Yandex Navigasyon vb.) temel olarak hangi teknolojilerin birleşiminden oluşur?

A) Sadece Uzaktan Algılama ve CBS
B) Sadece GPS ve Uzaktan Algılama
C) GPS, CBS ve Haritalama Teknolojileri
D) Sadece Lidar ve CBS
E) Sadece Uydu ve CBS

Çözüm:
Bu uygulamalar, kullanıcının konumunu **GPS** ile belirler, yol ağları ve POI’ler (ilgi çekici yerler) gibi mekânsal verileri **CBS**’de depolayıp analiz eder ve bu verileri kullanıcıya görsel olarak sunmak için **haritalama teknolojilerini** kullanır.
Doğru cevap C şıkkıdır.