DÜNYA’NIN ŞEKLİ

Dünya, yuvarlak bir şekle sahip olmakla beraber geometrik açıdan tam bir küre değildir. Kutuplardan basık, Ekvator’dan şişkin bir şekle sahiptir. Dünya’nın kendine özgü bu şekline geoit denir. Bu şeklin oluşmasında Dünya’nın günlük hareketine bağlı olarak ortaya çıkan savrulma (coriolis kuvveti) etkili olmuştur.

Dünya’nın Geoit Şeklinin Sonuçları

a. Ekvator’un uzunluğu, tam bir meridyenin uzunluğundan fazladır. Dolayısıyla Dünya üzerinde çizilebilecek en büyük çember Ekvator’dur.
b. Ekvator yarı çapı, kutuplar yarı çapından daha uzundur.
c. Yer çekimi Ekvator’dan kutuplara doğru gidildikçe artar.

Dünya’nın Küresel Şeklinin Sonuçları

a. Ekvator, Dünyayı kuzey ve güney olmak üzere iki eşit yarım küreye ayırır.
b. Meridyenlerin boyları birbirine eşit olur. Ancak ardışık iki meridyen arası mesafe kutuplara doğru gidildikçe daralır.
c. Paralellerin boyları kutuplara doğru gidildikçe kısalır.
d. Dünya’nın günlük hareketinden kaynaklanan çizgisel hız, kutuplara doğru gidildikçe azalır. Bunun sonucunda tan (şafak) ve gurup (alakaranlık) süresi kutuplara doğru gidildikçe uzar.
e. Güneş ışınlarının düşme açısı kutuplara doğru gidildikçe daralır. Bunun sonucunda Ekvator’dan kutuplara doğru gidildikçe; Genel olarak sıcaklık azalır. Buna bağlı olarak; Kalıcı kar alt sınırı ile orman, tarım ve yerleşme üst sınırı kutuplara doğru gidildikçe deniz seviyesine yaklaşır. Bitki örtüsü kuşaklar halinde ortaya çıkar. Denizlerin sıcaklık ve tuzluluk değerleri azalır. Ekvator çevresinde termik alçak basınç, kutuplar çevresinde termik yüksek basınç oluşur. Sıcaklık kuşakları oluşur. Atmosferde güneş ışınlarının tutulma oranı artar. Cisimlerin gölge boyları uzar.
f. Dünya’nın küresel şekli bir yüzey üzerine aktarılırken hiçbir zaman gerçeği tam yansıtmaz. Haritaların şekil ve boyutlarında bozulmalar meydana gelir. Bozulma oranı, kutuplara doğru gidildikçe artar.
g. Kutup Yıldızını görme açısı Kuzey Kutup Noktası’na yakIaşıldıkça büyür. Kutup Yıldızı, Kuzey Kutup Noktası’ndan 90° ile, 42° Kuzey Paralelinden 42° ile görülürken, Ekvator’dan güneye gidildikçe görülmez. h. Dünya’nın bir yüzü aydınlık iken, diğer yüzü karanlık olur. Bunun nedeni aydınlanma dairesinin Dünyayı iki eşit parçaya bölmesidir.

Ayrıca; Ay tutulması esnasında Dünya’nın gölgesinin Ay üzerine yuvarlak olarak düşmesi, yerden yükseldikçe görülen alanın genişlemesi, belirli bir noktadan harekete başlayıp, sürekli aynı yönde hareketini sürdüren kişinin tekrar başlangıç noktasına dönmesi, uzaktan gelen cisimlerin ufukta önce üst kısımlarının görülmesi gibi durumlar da Dünya’nın küresel şeklinin sonuçları arasında yer alır.


Liselere Giriş Sınavı (LGS)
5 Haziran 2022 Pazar

Temel Yeterlilik Sınavı (TYT)
18 Haziran 2022 Cumartesi

Alan Yeterlilik Sınavı (AYT)
19 Haziran 2022 Pazar