Türkiye’de bitki örtüsü çeşitliliği fazladır. Nedenleri; ikliminin çeşitli olması, orta kuşakta yer alması ve yer şekillerinin dağlık ve engebeli olmasıdır.
Relikt (kalıntı) bitki: Ülkemiz Üçüncü Zaman’ın sonunda meydana gelen iklim değişikliklerinden etkilenmiş, buna bağlı olarak daha sıcak ortam isteyen Akdeniz iklimine ait bitki türleri Karadeniz kıyılarına kadar yayılmıştır. Günümüzde Karadeniz Bölgesi’nde yer alan sedir, kızılçam ve sandal ağaçları Üçüncü Zaman’da iklim değişikliğinde oluşan kalıntı (relikt) bitkilere örnek oluşturmaktadır.
Endemik bitki: Yer şekillerinin etkisine bağlı olarak dünyada sadece bir bölgede bulunan bitki türlerine denir. Türkiye yaklaşık 3700 endemik bitki bulunmaktadır. Özellikle Toroslar endemik bitki açısından en zengindir. Ülkemizdeki başlıca endemik bitki türleri; sığla ağacı, kasnak meşesi, Kazdağı köknarı, ters lale, safran otu, Datça hurması ve ispir meşesidir.
Türkiye’de Orman Formasyonu
Yüz ölçümünün yaklaşık %28,6’sını kaplayan ormanlar daha çok kıyı bölgelerimizde yer almaktadır. Bölgelere göre orman dağılımı şu şekildedir:
Karadeniz (%25), Akdeniz (%24), Ege (%17), Marmara (%13), Doğu Anadolu (%11), İç Anadolu (%7), Güneydoğu Anadolu (%3)
Karadeniz Ormanları
Kuzey Anadolu Dağlarının denize bakan yamaçları ile Marmara Denizi’nin kuzeyinde görülür. Orman miktarı ve bitki örtüsünün zenginliği açısından ilk sıradadır. Dağlarda 1000 metreye kadar geniş yapraklı (gürgen, kestane, meşe, ıhlamur, dişbudak, kızılağaç), 1000-1500 metre arasında geniş (kayın) ve iğne yapraklı (köknar, ladin, sarıçam, karaçam) ağaçlar, 1500-2000 metre arasında ise sadece iğne yapraklı ağaçlar bulunur.
Akdeniz Kuşağı Ormanları
Torosların denize bakan yamaçlarında kızılçam ağaçları, orman altı bitkisi olarak maki görülür. 1000-2000 metreler arasında iğne yapraklı ağaçlar (sedir, köknar, karaçam ve ardıç) bulunur.
Batı Anadolu Ormanları
Ege ve Güney Marmara’da görülür. Kıyılarda kızılçam, 1000 metreden sonra karaçam ve meşe ormanları yaygındır. Dağların kuzey yamaçlarında kayınlar bulunur.
İç Bölge Ormanları
Yağışın arttığı dağların yamaçlarında ardıç, meşe ve karaçam gibi ağaçlar görülür. Doğu Anadolu’da ormanlar daha yüksekten başlar. Sarıkamış çevresinde sarıçam ormanları görülür. Kuraklığın en belirgin olduğu Güneydoğu Anadolu’da orman azdır.
Türkiye’de çalı Formasyonu
Maki, Akdeniz ikliminin etkili olduğu yerlerde kızılçam ormanlarının tahribatına bağlı olarak oluşan bitki topluluklarıdır. Akdeniz, Kıyı Ege ve Güney Marmara’da görülür. Maki bitki türleri; delice zeytin, sandal, defne, kocayemiş, keçiboynuzu, kermez meşesi, sakız, menengiçtir.
Makilerin tahribatıyla oluşan bitki toplulukları olan garigler ise abdestbozan, laden, yasemin ve tundadır. Akdeniz ve Ege kıyılarında rastlanır.
Ormanların tahrip edilmesiyle oluşan psödomaki türüne ise kızılcık, yabani fındık, geyik dikeni örnek gösterilebilir. Psödomakilere Karadeniz kıyılarında rastlanır.
Türkiye’de Ot Formasyonu
Bozkır: Karasal iklimin etkili olduğu iç kesimlerde görülür. İlkbahar yağışlarıyla yeşeren, yazın kuruyan ot topluluklarıdır. Çobanyastığı, gelincik, sığırkuyruğu ve koyun yumağı bozkıra örnek oluşturur.
İç Anadolu’da karaçam ormanlarının tahribatıyla antropojen bozkırlar oluşmuştur. Trakya’da yerleşim yeri ve tarım alanı açmak için de orman örtüsünün tahribatından sonra oluşan antropojen bozkırlar geniş yer tutmaktadır.
Çayır: Dağ çayırları ormanın üst sınırından başlamaktadır. Karadeniz ve Akdeniz’deki dağlarda ve Erzurum-Kars Platosu’nda görülür.
Çözümlü Örnek Sorular:
Aşağıdakilerden hangisi makiyi oluşturan bitki türleri arasında yer almaz?
A) Zeytin B) Sandal ©Köknar D) Defne E) Kocayemiş
Köknar, ağaç formasyonunda yer alan iğne yapraklı bir ağaç türüdür. Doğru Seçenek C
- Yaz yağışlarıyla yeşeren ve kışın kar altında kalan ot formasyonudur.
- Makilerin tahribatıyla oluşan kurakçıl çalı formasyonudur.
- Karasal bölgelerde ormanların tahribatıyla oluşan ot formasyonudur.
- Nemli bölgelerdeki orman tahribatıyla oluşan çalı formasyonudur.
Bu bitki formasyonları aşağıdaki kavramlarla eşleştirildiğinde hangisi dışarıda kalır?
A) Dağ çayırı B) Garig C) Antropojen bozkır D) Psödomaki E) Savan
Savan, subtropikal iklimde yaz yağışlarıyla yeşeren uzun boylu ot formasyonudur. Soruda savanın tanımı verilmemiştir. Doğru Seçenek E
