Kuvvetin Özellikleri:

• Kuvvet gözle görülemediği hâlde etkileri ölçülebilir.
• Kuvvetin gösterilebilmesi için yön, doğrultu ve büyüklük özelliklerinin bilinmesi gerekir.

Kuvvetin uygulama noktası: Kuvvetin cisme etki ettiği noktadır.

Kuvvetin yönü: Kuvvetin cismi hareket ettirdiği yöne denir.

Örnek: Doğu yönü

Kuvvetin doğrultusu: Bir düzlemde birbirine zıt iki yöne denir.

• Doğrultu iki farklı yön içerir.Örnek: Doğu – Batı doğrultusu

Kuvvetin büyüklüğü (şiddeti): Kuvvetin dinamometre ile ölçülen cisimlere etki edebilme gücüdür.

Örnek: $F=10 \text{ N}$

Kuvvetin Gösterimi

Dikkat Et

• Çizilen okun yönü, kuvvetin yönünü gösterir.
• Okun uzunluğu ya da kalınlığı kuvvetin büyüklüğünü gösterir.

Aynı Doğrultulu ve Aynı Yönlü Kuvvetlerin Bileşkesi

Bileşke (net) kuvvet: Cisme uygulanan kuvvetlerin etkisini tek başına gösterebilen kuvvete denir.

• Bileşke kuvvet “$R$” veya “$F_{\text{net}}$” sembolleri ile gösterilebilir.
• Birimi $\text{N}$‘dır.

Nasıl Hesaplanır?

Bir cisme uygulanan kuvvetler aynı yönlü ve aynı doğrultulu ise,

• Bileşke kuvvetin büyüklüğü, kuvvetlerin toplamına eşittir.
• Bileşke kuvvetinin yönü ve doğrultusu cisme etki eden kuvvetlerin yönü ve doğrultusu ile aynıdır.

Bileşke (net) kuvvet $=$ Birinci kuvvet $+$ İkinci kuvvet $+$ …

$F_{\text{net}} = F_1 + F_2 + \dots$

	Yönü	Doğrultusu	Büyüklüğü
$F_1$	Doğu	Batı – Doğu	$2 \text{ N}$
$F_2$	Doğu	Batı – Doğu	$3 \text{ N}$
$F_{\text{net}}$	Doğu	Batı – Doğu	$5 \text{ N}$

Aynı Doğrultulu Zıt Yönlü Kuvvetlerin Bileşkesi

Nasıl Hesaplanır?

Bir cisme uygulanan kuvvetler zıt yönlü ve aynı doğrultulu ise,

• Bileşke kuvvetin büyüklüğü, kuvvetlerin farkına eşittir.
• Bileşke kuvvetinin yönü ve doğrultusu cisme etki eden büyük kuvvetin yönü ve doğrultusu ile aynıdır.

Bileşke (net) kuvvet $=$ Büyük kuvvet $-$ Küçük kuvvet

$F_{\text{net}} = F_1 – F_2$

	Yönü	Doğrultusu	Büyüklüğü
$F_1$	Doğu	Batı – Doğu	$5 \text{ N}$
$F_2$	Batı	Batı – Doğu	$2 \text{ N}$
$F_{\text{net}}$	Doğu	Batı – Doğu	$3 \text{ N}$

Çözümlü Test Soruları

Soru 1:

Bir cisme aynı doğrultu üzerinde, aynı yönde $15 \text{ N}$ ve $25 \text{ N}$ büyüklüğünde iki kuvvet uygulanıyor. Bu iki kuvvetin bileşkesi ($F_{\text{net}}$) kaç $\text{N}$‘dur?

A) $10 \text{ N}$

B) $25 \text{ N}$

C) $30 \text{ N}$

D) $40 \text{ N}$

Çözüm 1:

Aynı doğrultuda ve aynı yönde uygulanan kuvvetlerin bileşkesi, kuvvetlerin toplamına eşittir.

$F_{\text{net}} = F_1 + F_2 = 15 \text{ N} + 25 \text{ N} = 40 \text{ N}$.

Doğru Cevap: D

---

Soru 2:

Bileşke kuvvet ($F_{\text{net}}$) ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Cisim üzerindeki toplam kuvvet etkisini gösterir.

B) Birimi Newton ($\text{N}$) ‘dır.

C) “$R$” veya “$F_{\text{net}}$” sembolleri ile gösterilebilir.

D) Her zaman cisme etki eden en büyük kuvvete zıt yöndedir.

Çözüm 2:

Bileşke kuvvetin yönü, eğer kuvvetler zıt yönlüyse büyük olan kuvvetin yönüyle aynıdır. Eğer kuvvetler aynı yönlüyse, tüm kuvvetlerle aynı yöndedir. Bu nedenle “Her zaman zıt yöndedir” ifadesi yanlıştır.

Doğru Cevap: D

---

Soru 3:

Bir cisme Doğu-Batı doğrultusunda, Doğu yönüne $12 \text{ N}$ ve Batı yönüne $5 \text{ N}$ büyüklüğünde iki kuvvet uygulanıyor. Bileşke kuvvetin yönü ve büyüklüğü nedir?

A) Batı yönünde $17 \text{ N}$

B) Doğu yönünde $7 \text{ N}$

C) Batı yönünde $7 \text{ N}$

D) Doğu yönünde $17 \text{ N}$

Çözüm 3:

Kuvvetler zıt yönlü olduğu için bileşke kuvvet, farkları alınarak bulunur:

Büyüklük: $F_{\text{net}} = 12 \text{ N} – 5 \text{ N} = 7 \text{ N}$.

Yönü: Bileşke kuvvetin yönü, büyük olan kuvvetin (Doğu yönündeki $12 \text{ N}$) yönüyle aynıdır.

Sonuç: Doğu yönünde $7 \text{ N}$.

Doğru Cevap: B

---

Soru 4:

Aynı doğrultuda ve zıt yönde etki eden iki kuvvetin bileşkesi $10 \text{ N}$ ve yönü Batı’dır. Eğer kuvvetlerden biri Batı yönünde $28 \text{ N}$ ise, diğer kuvvetin büyüklüğü ve yönü nedir?

A) Doğu yönünde $18 \text{ N}$

B) Batı yönünde $38 \text{ N}$

C) Doğu yönünde $38 \text{ N}$

D) Doğu yönünde $18 \text{ N}$ veya Batı yönünde $38 \text{ N}$

Çözüm 4:

Bileşke kuvvetin yönü Batı olduğuna göre, Batı yönündeki kuvvet (yani $28 \text{ N}$) diğer kuvvetten daha büyüktür.

$F_{\text{net}} = F_{\text{Büyük}} – F_{\text{Küçük}}$

$10 \text{ N} = 28 \text{ N} – F_{\text{Diğer}}$

$F_{\text{Diğer}} = 28 \text{ N} – 10 \text{ N} = 18 \text{ N}$.

$F_{\text{net}}$’in yönü Batı olduğu ve $28 \text{ N}$ Batı olduğu için, $18 \text{ N}$’luk kuvvet zıt yönde, yani Doğu yönünde olmalıdır.

Doğru Cevap: A

---

Soru 5:

Bir cisme etki eden kuvvetler aynı doğrultu üzerinde ve aynı yönde ise, bu kuvvetlerin bileşkesi için aşağıdakilerden hangisi kesinlikle doğrudur?

A) En büyük kuvvetten küçüktür.

B) En büyük kuvvetten büyüktür.

C) En küçük kuvvete eşittir.

D) Cisme hareket kazandırmaz.

Çözüm 5:

Aynı yönlü kuvvetlerin bileşkesi, kuvvetlerin toplanmasıyla bulunur. Dolayısıyla sonuç, cisme etki eden kuvvetlerin her birinden ayrı ayrı daha büyüktür.

Doğru Cevap: B

---

Soru 6:

Bir cisim dengelenmiş kuvvetlerin etkisi altındadır. Bu durumdaki bileşke kuvvet ($F_{\text{net}}$) kaç $\text{N}$‘dur?

A) Cisme etki eden en küçük kuvvete eşittir.

B) Cisme etki eden en büyük kuvvete eşittir.

C) $0 \text{ N}$’dur.

D) Kuvvetlerin toplamına eşittir.

Çözüm 6:

Bir cismin dengelenmiş kuvvetlerin etkisi altında olması, cisme etki eden bileşke (net) kuvvetin sıfır olduğu ($F_{\text{net}}=0 \text{ N}$) anlamına gelir. Bu durumda cisim duruyorsa durmaya devam eder, hareket ediyorsa sabit hızla hareketine devam eder.

Doğru Cevap: C

---

Soru 7:

Yukarı yönlü $3 \text{ N}$, yukarı yönlü $5 \text{ N}$ ve aşağı yönlü $1 \text{ N}$ büyüklüğünde üç kuvvetin cisme uyguladığı bileşke kuvvetin büyüklüğü kaç $\text{N}$‘dur?

A) $7 \text{ N}$ (Yukarı)

B) $9 \text{ N}$ (Aşağı)

C) $8 \text{ N}$ (Yukarı)

D) $4 \text{ N}$ (Aşağı)

Çözüm 7:

Önce aynı yönlü kuvvetler toplanır:

Yukarı yönlü toplam kuvvet: $3 \text{ N} + 5 \text{ N} = 8 \text{ N}$.

Şimdi zıt yönlü kuvvetlerin farkı alınır:

$F_{\text{net}} = F_{\text{Yukarı}} – F_{\text{Aşağı}} = 8 \text{ N} – 1 \text{ N} = 7 \text{ N}$.

Bileşke kuvvetin yönü büyük olan kuvvetin yönüyle (Yukarı yönlü $8 \text{ N}$) aynıdır.

Sonuç: Yukarı yönünde $7 \text{ N}$.

Doğru Cevap: A