• Afet: İnsan yaşamını, mal ve çevreyi olumsuz etkileyen doğal veya beşerî kökenli olaylardır (deprem, sel, heyelan, yangın, salgın hastalıklar vb.).

• Sürdürülebilir Çevre: Doğal kaynakları gelecek nesilleri de düşünerek dengeli kullanmak, ekolojik dengeyi korumaktır.

• Afet Yönetimi: Afet öncesi, afet anı ve afet sonrasında yapılması gereken çalışmaların tümüdür .

🔹 Afetlerden Korunma (Afet Yönetimi Aşamaları)

1. Afet Öncesi (Risk Azaltma)

   • Tehlike ve risklerin belirlenmesi

   • Erken uyarı sistemlerinin kurulması

   • Yapıların güçlendirilmesi

   • Halkın afet bilincinin artırılması

2. Afet Esnası

   • Panik yerine planlı tahliye

   • Arama-kurtarma ekiplerinin hızlı müdahalesi

   • İletişim ve koordinasyonun sağlanması

3. Afet Sonrası

   • Yaralıların tedavisi

   • Barınma ve gıda temini

   • Psikolojik destek

   • Yeniden yapılanma ve afet bilinci geliştirme

🔹 Afet Bilinci

• Afet bilinci, bireylerin afet öncesinde hazırlıklı olmasını, afet sırasında doğru davranışlar sergilemesini ve afet sonrasında toparlanmayı sağlar .

• Afet çantası hazırlama, tatbikat yapma, erken uyarı sistemlerini kullanma bu bilincin parçasıdır.

🔹 Afete Dirençli Yaşam Alanları

• Plansız şehirleşme, tarım alanlarının yok edilmesi, altyapı eksiklikleri afet riskini artırır .

• Dirençli şehirlerde şu özellikler bulunur:

  • Sağlamlık: Yapıların şok ve stres karşısında işlevini sürdürmesi

  • Esneklik: Toplumun değişimlere hızla uyum sağlaması

  • Yedeklilik: Acil durumlarda alternatif kaynakların bulunması

  • Kapsayıcılık: Tüm bireylerin (yaşlı, engelli, göçmen vb.) sürece katılması

Afete Dirençli Yaşam Alanları: Afetlerle mücadelede “direnç” kavramı öne çıkmaktadır. Dirençli şehirler, olası doğal veya beşerî afetlere karşı hazırlıklı olan ve afet sonrasında ortaya çıkan sorunları ortadan kaldırabilme, olumsuz etkileri en aza indirebilme ve değişikliklere uyum sağlayabilme yeteneğine sahip olan şehirlerdir.

Dirençliliğin Temel Özellikleri: Bir şehri dirençli kılan temel özellikler şunlardır: sağlamlık (şok ve strese dayanma gücü), uyum sağlama (olaylara göre hareket etme), yedeklilik (acil durum kaynaklarına sahip olma), esneklik (değişime hızla yanıt verme kapasitesi) ve kapsayıcılık (toplumun tüm paydaşlarının politikalara katılımı).

Türkiye ve Japonya Örnekleri: Kitapta, afete dirençli yaşam alanları oluşturma çabalarına örnek olarak Türkiye ve Japonya’da yaşanan tsunamiler sonrası yapılan çalışmalar incelenmektedir. Bu iki ülkenin coğrafi özellikleri ve afet türleri karşılaştırılmaktadır. Türkiye’de Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi tarafından kurulan Ulusal Tsunami Uyarı Merkezi ve İstanbul için hazırlanan tsunami baskın ve tahliye haritaları bu çalışmalara örnek gösterilmektedir.

📌 Çözümlü Test Soruları

Soru 1

Aşağıdakilerden hangisi afet öncesinde yapılması gereken çalışmalardan biridir?

A) Yaralıların tedavi edilmesi
B) Tahliye işlemlerinin yapılması
C) Tehlike ve risklerin belirlenmesi
D) Psikolojik destek sağlanması
E) Barınma ihtiyacının karşılanması

✅ Çözüm: Afet öncesinde en önemli adım risk ve tehlikelerin belirlenmesidir .
Doğru cevap: C

Soru 2

İstanbul’da uygulanan BEUS (Buzlanma Erken Uyarı Sistemi) hangi olumsuzlukların önlenmesine katkı sağlar?

A) Trafik kazaları – Sağlık sorunları – Trafik akışındaki duraksamalar
B) Deprem – Heyelan – Sel
C) Yangın – Kuraklık – Çığ
D) Erozyon – Volkanik patlama – Hortum

✅ Çözüm: BEUS trafik kazaları ve sağlık risklerini önlemeyi hedefler .
Doğru cevap: A

Soru 3

Artvin’in coğrafi özellikleri dikkate alındığında aşağıdaki afetlerden hangisinin yaşanma olasılığı yüksektir?

A) Tsunami
B) Çölleşme
C) Çığ ve heyelan
D) Volkanik patlama
E) Hortum

✅ Çözüm: Dağlık ve eğimli yapısı nedeniyle Artvin’de çığ ve heyelan riski fazladır .
Doğru cevap: C

Soru 4

“Bir yapının şok ve stres karşısında işlevini sürdürme gücü” aşağıdaki kavramlardan hangisini ifade eder?

A) Esneklik
B) Sağlamlık
C) Yedeklilik
D) Uyum sağlama
E) Kapsayıcılık

✅ Çözüm: Tanım sağlamlık kavramına aittir .
Doğru cevap: B

Soru 5

Afet bilinci kazanmış birey ve toplumların en önemli özelliği aşağıdakilerden hangisidir?

A) Afet sonrası hızlı toparlanma ve koordinasyon sağlamak
B) Afetlerin tamamen önlenmesini sağlamak
C) Afetleri ortadan kaldırmak
D) Sadece afet sırasında harekete geçmek
E) Psikolojik desteğe ihtiyaç duymamak

✅ Çözüm: Afet bilinci, toplumsal dayanışma ve hızlı toparlanmayı sağlar .
Doğru cevap: A