Afetler dünyanın her yerinde eşit dağılmamaktadır. Bu nedenle her bölge farklı mücadele yöntemleri geliştirmiştir. Deprem, tsunami, kasırga gibi önlenemeyecek afetlerde zararı en aza indirmeye yönelik önlemler ön plana çıkarken, su baskını, heyelan, orman yangını gibi afetlerde ise afetin gerçekleşmesini önlemeye yönelik tedbirler önemlidir.

Ders kitabında örnek olarak incelenen bazı afetler ve alınan önlemler:

• 2015 Şili Depremi: 8,3 büyüklüğündeki depremde heyelan ve tsunami yaşanmış, ancak 13 kişi hayatını kaybetmiştir.
• 2003 Bem Depremi (İran): 6,6 büyüklüğündeki depremde binaların %80’i yıkılmış ve yaklaşık 26 bin kişi hayatını kaybetmiştir.
• Katie Kasırgası (ABD): Erken uyarı sistemleri ve yer altı sığınakları gibi tedbirlerle can kaybı azaltılmaya çalışılmaktadır.
• Rio Grande do Sul Su Baskını (Brezilya): Akarsu yataklarının ıslah edilmesi, imarın yasaklanması ve erken uyarı gibi tedbirler afet zararlarını azaltmaya yöneliktir.
• Fukushima Daiichi Nükleer Santral Kazası (Japonya): Nükleer tesislerin deprem riski düşük bölgelere kurulması ve hızlı tahliye sistemleri önemli tedbirlerdir.

Afet bilinci ve korunma basamakları

Afete Dirençli Yaşam Alanları

Ülkeler, afetlerin olumsuz etkilerini en aza indirmek için afet yönetim sistemleri oluşturmaktadır. Bu sistemler afet öncesi, sırası ve sonrasında yapılacak çalışmaları belirler.

Ders kitabında iki önemli uygulama örneği verilmiştir:

• Gaziantep Büyükşehir Belediyesi Afete Dirençli Toplum Uygulaması: Gaziantep’te afet ve risk haritası oluşturarak olası zararları azaltmayı hedefler. Coğrafi bilgi sistemi tabanlı bu çalışmada tüm olaylar haritaya işlenerek hızlı ve etkin müdahale sağlanır.
• Potenza Bölgesi (İtalya) #weResilient Uygulaması: Afetlere ve iklim değişikliğine karşı dirençliliği bölgesel kalkınma politikalarına dahil etmeyi amaçlar. Bu strateji, yerel yönetimler ve vatandaşlar arasında sağlam ilişkiler kurarak toplumsal katılımı teşvik etmektedir.

Afetlerden Korunma ve Afet Bilinci

Afetlerden korunma, yaşanacak zararı azaltmaya yönelik önlemlerle ilgilidir. Örneğin, Japonya’da yaşanan Töhoku depreminde, yerleşmelerin deprem riski az ve zemini sağlam alanlara kurulması ve depreme dayanıklı mimarinin uygulanması gibi tedbirler zararı en aza indirmeye yönelik adımlardır.

Afet bilinci ise halkın afet anı ve sonrası için eğitilmesini içerir. Eğitim sayesinde bireyler afetlere karşı daha hazırlıklı olur ve doğru zamanda doğru müdahaleleri yapabilir.

Bu konuların yanı sıra, ünite kapsamında afetlerin oluşumlarına göre sınıflandırılması, afetlerle mücadelede bütüncül afet yönetiminin önemi ve geçmişten günümüze yaşanan afetlerin incelenmesi gibi konulara da değinilmektedir.

Çözümlü Örnek Test Soruları

Soru 1:

Aşağıdakilerden hangisi bir afet anında yapılması gereken doğru bir davranış değildir?
A) Sakin olup, panik yapmamak
B) Elektrik ve gaz vanalarını kapatmak
C) Hemen merdivenlere koşmak
D) Sağlam bir eşyanın yanında çök-kapan-tutun hareketi yapmak
E) Afet çantasını alarak binayı terk etmek

Çözüm:
Afet anında (özellikle depremde) merdivenler yıkılma riski taşıdığı için asansör ve merdivenler kullanılmamalıdır.
Cevap: C

---

Soru 2:

Aşağıdakilerden hangisi afet öncesi hazırlık aşamasında yapılması gerekenlerden biri değildir?
A) Aile afet planı hazırlamak
B) Afet sigortası yaptırmak
C) Afet sonrası hasarlı binaları onarmak
D) Afet çantası hazırlamak
E) Binaları güçlendirmek

Çözüm:
Hasarlı binaların onarımı afet sonrası iyileştirme aşamasında yapılır, öncesi hazırlık değildir.
Cevap: C

---

Soru 3:

Afet bilincini geliştirmek için aşağıdakilerden hangisi en etkili yollardan biridir?
A) Afetleri dramatize ederek anlatmak
B) Düzenli eğitim ve tatbikatlar yapmak
C) Sadece yetişkinlere yönelik seminerler düzenlemek
D) Afetler hakkında kitapçık dağıtmak
E) Sosyal medyada sadece afet anında bilgi paylaşmak

Çözüm:
Afet bilinci, teorik bilginin pratikle (tatbikatlarla) pekiştirilmesiyle kalıcı hale gelir.
Cevap: B

---

Soru 4:

Aşağıdaki ülkelerden hangisinde afet bilinci ve hazırlık çalışmaları diğerlerine göre daha gelişmiştir?
A) Sudan
B) Japonya
C) Somali
D) Yemen
E) Çad

Çözüm:
Japonya, sık yaşanan deprem ve tsunamiler nedeniyle afet eğitimi, erken uyarı sistemleri ve toplum bilinci konularında dünyada öncü ülkelerden biridir.
Cevap: B

---

Soru 5:

“Afet riskini azaltmak için toplumun her kesiminin sürece dahil edilmesi” aşağıdaki kavramlardan hangisiyle ifade edilir?
A) Afet müdahalesi
B) Toplum temelli afet yönetimi
C) Acil yardım
D) Kriz yönetimi
E) İlk yardım

Çözüm:
Toplum temelli afet yönetimi, afet riskinin azaltılmasında yerel halkın bilgi, deneyim ve kaynaklarını kullanmayı merkeze alan bir yaklaşımdır.
Cevap: B