1923 – 1932 Dönemi

• 1923’de İzmir İktisat Kongresi toplanmıştır.
• 1925 yılında Aşar Vergisi kaldırılmıştır.
• 1927 yılında Teşvik-i Sanayi Kanunu ve Gümrük Kanunu çıkarılmıştır.
• Ziraat Bankası çiftçilere kredi imkânı sağlanmıştır.

1932 – 1950 Dönemi

• Karma ekonomi sistemi benimsenmiş ve sanayi planları uygulanmıştır.
• 1933 yılında Sümerbank kurulmuştur.
• 1938-1942 yılları arasında l. Beş Yıllık Sanayi Planı hazırlanmıştır.
• 1938-1942 yılları arasında savaş ekonomisi uygulanmıştır.
• 1948-1952 yılları arasında Liberal karakterli bir ekonomik kalkınma planı uygulanmıştır.

1950 – 1960 Dönemi

• Ekonomik kalkınmanın en hızlı yaşandığı dönemdir.
• Ekonomide devletin etkisi azalmış Özel sektör desteklenmiştir.
• Alt yapı çalışmalarına önem verilmiş ve projeler hayata geçirilmiştir.
• Tarıma sanayiden daha çok önem verilmiştir.

1960’tan Sonraki Dönem

• Beş yıllık kalkınma planları uygulanması fikri benimsenmiştir.
• Devlet Planlama Teşkilatı kurulmuştur.

Beş Yıllık Kalkınma Planı

• 1963-1967 yılları arasında ilk beş yıllık kalkınma planı uygulanmıştır.
• Bu tarihten günümüze kadar dokuz tane kalkınma planı hazırlanmıştır.
• Son kalkınma planı 2007-2013 yıllarını kapsayacak şekilde düzenlenmiştir.
• 1980 yılından sonra Serbest Piyasa Ekonomisi modeli uygulanmaya başlamıştır.
• 24 Ocak kararı ile devletin ekonomiye müdahalesi azaltılmıştır.
• 1983 yılından sonra ekonomide dışa açılma süreci başlamıştır.
• Bölgesel ve küresel güç haline gelmiştir.
• 1982 Anayasası planlı kalkınmayı ve planların devlet tarafından hazırlanmasını hükme bağlamıştır.

Ekonomik Politikaların Amacı

Türkiye’de uygulanan ekonomi politikalarının amacı doğal ve beşeri kaynakları en iyi şekilde kullanarak, istihdamı arttırmak, dengeli gelir dağılımı oluşturmak ve ekonomik ilişkileri yürüterek istikrarlı kalkınmayı sağlamaktır. Bu amaçla, Cumhuriyet’in kuruluşundan günümüze kadar farklı dönemlerde çeşitli çalışmalar yapılmıştır.

Soru: Devletler varlıklarının devamını sağlamak, çağdaş ve güçlü olmak için ekonomileriyle ilgili planlar yapar. Ülkelerin ekonomik anlamda gelişmelerini sağlayan bu plan ve programlara ekonomi politikaları adı verilir. Her ülke gibi Türkiye’de de cumhuriyetin ilanından günümüze kadar geçen süreçte farklı ekonomi politikaları uygulanmıştır.

Çözümlü Örnek Test Soruları

1. Türkiye’de 1980 sonrası uygulanan ekonomi politikalarıyla ilgili aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A) Tarım sektörüne daha fazla destek verilmiştir
B) İhracata dayalı sanayileşme modeli benimsenmiştir
C) Kamu iktisadi teşebbüslerinin sayısı artırılmıştır
D) Yerli malı kullanımı teşvik edilmiştir

Çözüm:

• 1980 sonrasında Türkiye, ihracata dayalı sanayileşme modelini benimsemiş ve dışa açık bir ekonomi politikası izlemiştir.
  Doğru Cevap: B

---

2. Türkiye’de 2001 ekonomik krizinden sonra uygulanan politikalar arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
A) Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı
B) Kamu harcamalarının artırılması
C) Bağımsız bir Merkez Bankası oluşturulması
D) Bankacılık sektörünün yeniden yapılandırılması

Çözüm:

• 2001 krizi sonrasında kamu harcamaları artırılmamış, aksine kemer sıkma politikaları uygulanmıştır.
  Doğru Cevap: B

---

3. Türkiye’nin ekonomisinde tarım sektörünün payının zamanla azalmasının temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Tarım alanlarının daralması
B) Sanayi ve hizmet sektörlerinin gelişmesi
C) İklim koşullarının değişmesi
D) Tarım ürünleri fiyatlarının düşmesi

Çözüm:

• Ekonomik gelişmeyle birlikte sanayi ve hizmet sektörlerinin GSYİH içindeki payı artmış, tarım sektörünün payı ise göreli olarak azalmıştır.
  Doğru Cevap: B

---

4. Türkiye’de uygulanan bölgesel kalkınma projeleri arasında aşağıdakilerden hangisi yer almaz?
A) GAP (Güneydoğu Anadolu Projesi)
B) DOKAP (Doğu Karadeniz Projesi)
C) KOP (Konya Ovası Projesi)
D) İPARD (İpek Yolu Projesi)

Çözüm:

• İPARD, AB destekli kırsal kalkınma programıdır. İpek Yolu Projesi ise bölgesel kalkınma projesi değil, tarihi ticaret yolunu canlandırmaya yönelik bir girişimdir.
  Doğru Cevap: D

---

5. Türkiye’nin son yıllarda uyguladığı ekonomi politikalarından biri olan “Milli Teknoloji Hamlesi”nin temel amacı nedir?
A) Tarımda verimliliği artırmak
B) Yerli ve milli teknoloji üretimini geliştirmek
C) Enerji ithalatını artırmak
D) Turizm gelirlerini çeşitlendirmek

Çözüm:

• Milli Teknoloji Hamlesi, Türkiye’nin yüksek teknoloji alanında dışa bağımlılığını azaltmayı ve yerli üretimi teşvik etmeyi amaçlamaktadır.
  Doğru Cevap: B

---

Aşağıdakilerden hangisi Türkiye’de uygulanan ekonomik politikaların temel amaçları arasında gösterilmez?
A) istihdamı artırmak
B) Dengeli gelir dağılımını oluşturmak
C) İstikrarlı kalkınmayı sağlamak
D) Doğal ve beşeri kaynakları en iyi şekilde değerlendirmek
E) Şehirleşme oranını artırmak
(Cevap: E)

Soru: Türkiye’de uygulanmak üzere hazırlanan kalkınma planlarının temel özelliği aşağıdakilerden hangisidir?
A) Devletin ekonomideki etkinliğini artırmak
B) Özel sektörü yatırım için teşvik etmek
C) Planlı sanayileşmeyi sağlamak
D) Tarımda önemli gelişmelerin önünü açmak
E) Siyasi bağımsızlığı ekonomik bağımsızlıkla güçlendirmek
(Cevap: E)