BOHR ATOM MODELİ [1913]
Rutherford`un oluşturduğu atom modelinde elektronlar için sadece çekirdek dışındaki boşlukta dağıldıkları ve çekirdek etrafında büyük bir hızla döndükleri ifade edilmişti. Yani elektronların konumları ile ilgili yorum yapılmamıştı. Beyaz ışığın oluşturduğu spektrumları inceleyen Bohr, aynı ışığın bir tüpteki gaz içinden geçirildiğinde oluşturduğu spektrumları inceledi. Bunun yanında bir atomun yapısına verilen enerjinin atom tarafından alındıktan sonra atoma enerji verilmesi kesildiğinde atomun yapısından bir süre boyunca bazı ışınların yayıldığını fark ederek bu ışınların oluşturduğu spektrumları inceledi.
Bu nedenle Bohr Atom Modelinin özelliklerini ifade etmeden önce ışık, elektromanyetik dalga ve spektrum kavramları ile ilgili bazı temel bilgileri aşağıdaki linklere tıklayarak öğrenebilirsimiz.
Bohr Atom Modeli ve Hidrojenin Spektrumu
Hidrojen atomunun çekirdeğinde 1 tane proton ve katmanlarında ise sadece 1 tane elektron vardır. Bu nedenle oluşturduğu spektrum çizgileri diğer element atomlarına göre oldukça basittir ve daha kolay incelenir. 1913 yılında Niels Bohr hidrojen atomunun oluşturduğu spektrum çizgilerini incelediğinde hidrojen atomunun enerji alması sonucunda elektronunun enerjisinin arttığını ve bu elektronun çekirdekten uzaklaştığını düşünmüştür.
Aynı şekilde hidrojen atomu aldığı bu enerjiyi geri verdiğinde ise enerjinin ışıma yoluyla dışarıya verildiğini düşünmüş ve elektronun eski yerine geri döndüğünü varsaymıştır. Hidrojenin yapısına fazla enerji verildiğinde elektronun daha uzağa gittiğini ve geri dönüşü sırasında farklı dalga boyunda ışınlar yaydığını gördüğünde ise elektronların bulunabileceği temel enerji katmanlarının olması gerektiği düşüncesini ortaya atmıştır.
Bütün bu çalışmaları sonucunda Bohr kendi adıyla anılan atom modelini ortaya koydu. Bohr Atom Modeline göre,
- Temel olarak Flutherford’un atom modelini doğru kabul eder.
- Elektronlar çekirdekten belirli uzaklıklardaki çizgisel ve dairesel yörüngelerde döner. Bu yörüngeler temel enerji düzeyi (katman) olarak adlandırılır.
- Hertemel enerji düzeyinin belirli bir enerjisi vardır. Elektron iki temel enerji düzeyi arasındaki fark kadar enerji alırsa bulunduğu temel enerji düzeyinden daha üst enerji düzeyine geçer. Aynı enerjiyi kaybettiğinde de tekrar kendi temel enerji seviyesine geri döner.
- Temel enerji düzeyleri K, L, M, N, O gibi harflerle veya en düşük enerji düzeyi 1 olmak üzere, her enerji düzeyi pozitif bir tam sayı ile belirtilir ve genel olarak “n” ile gösterilir (n =1,2,3…).
- Elektron en düşük enerji gerektiren düzeyde bulunmak ister. Bu durumdaki elektron kararlı haldedir. Buna temel hal denir.
- Dışarıdan enerji alan elektronlar daha yüksek enerji düzeylerine geçiş yapar ve kararsız hale gelir. Bu duruma uyarılmış hal denir.
Bohr Atom Modeli sadece H atomu ya da hidrojen atomu gibi tek elektronlu iyonların spektrumlarını açıklamak için kullanılabilmektedir.
Bohr Atom Modelinin Yetersizlikleri
Günümüzdeki bilgilerimize göre Bohr Atom Modeli atomların yapılarını açıklamakta yetersiz kalmaktadır.
- Çok elektronlu atom ya da iyonların oluşturduğu spektrumlar Bohr Atom Modeli ile açıklanamaz. Onların açıklanması için daha gelişmiş yöntem ve formüller kullanılır.
- Elektronlar Bohr Atom Modeli’ndeki gibi çekirdekten belirli uzaklıklarda değildir. Modern Atom Teorisi`nde de ifade edileceği üzere elektronlar çekirdeğin dışında herhangi bir yerde olabilir.
- Bohr’a göre elektronlar sadece tanecik özelliği göstermektedir. Ancak büyük hıza ve çok küçük kütleye sahip olan elektronlar günümüzdeki bilgilere göre hem tanecik hem de dalga özelliği göstermektedir.
