Afetler, insan yaşamını ve toplumları derinden etkileyen, önlenmesi mümkün olmayan ancak etkileri azaltılabilen olaylardır. **Afet bilinci**, bu tür olaylara karşı bireylerin ve toplumların hazırlıklı olmasını, afet anında doğru davranışları sergilemesini ve afet sonrasında en hızlı şekilde iyileşme sürecine girmesini sağlayan farkındalık düzeyidir. Bu bilinç, sadece bir bilgi topluluğu değil, aynı zamanda hayati bir beceridir. Afet bilincinin temelinde **riskleri tanıma**, **hazırlık yapma**, **müdahale etme** ve **iyileştirme** olmak üzere dört ana aşama bulunur. Riskleri tanıma aşaması, yaşadığımız bölgedeki olası tehlikeleri (deprem, sel, heyelan vb.) bilmeyi içerir. Hazırlık aşamasında, acil durum çantası oluşturmak, evdeki devrilebilecek eşyaları sabitlemek ve aile afet planı hazırlamak gibi somut adımlar atılır. Müdahale, afet anında hayatta kalma becerilerini (örneğin, “çök-kapan-tutun” hareketi) uygulamayı; iyileştirme ise afet sonrası toplumsal hayatın normale dönmesi için yapılan çalışmaları kapsar. Afet bilinci, can ve mal kayıplarını en aza indirmek için bireylere ve toplumlara düşen en temel sorumluluktur.

---

Çözümlü Örnek Test Soruları

---

Soru 1:

Aşağıdakilerden hangisi, bir afet öncesinde yapılması gereken bir hazırlık faaliyetidir?

A) Arama-kurtarma ekiplerinin organize edilmesi
B) Afetzedeler için gıda ve su yardımı toplanması
C) Depremde devrilebilecek eşyaların duvara sabitlenmesi
D) Afet sonrası hasar tespit çalışmaları yapılması
E) Yaralılara ilk yardım hizmeti verilmesi

Çözüm:
Depremde devrilebilecek eşyaların sabitlenmesi, olası bir afet anında can ve mal kaybını önlemek için afet öncesinde yapılan bir **hazırlık** faaliyetidir. Diğer seçenekler ise afet anında veya sonrasında yapılan çalışmalardır.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 2:

Bir afet anında, özellikle deprem sırasında, aşağıdaki davranışlardan hangisini sergilemek doğru ve hayat kurtarıcı bir eylemdir?

A) Balkondan atlamak
B) Paniğe kapılarak koşmak
C) Asansörü kullanmak
D) Merdivenlere yönelmek
E) Çök-kapan-tutun pozisyonunu almak

Çözüm:
Deprem sırasında **çök-kapan-tutun** pozisyonunu almak, üzerinize düşebilecek eşyalardan korunmak ve sabit bir objeye tutunarak sarsıntıyla savrulmayı engellemek için en güvenli yoldur. Diğer eylemler ise tehlikelidir.
Doğru cevap E şıkkıdır.

---

Soru 3:

Afet bilinci oluşturmanın en temel amacı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sadece doğal afetleri önlemek.
B) Afet sonrası hasar tespiti için ekibe katılmak.
C) Afetlerin yaratacağı can ve mal kayıplarını en aza indirmek.
D) Sadece deprem sigortası yaptırmak.
E) Afet sonrasında toplanma alanında bulunmak.

Çözüm:
Afet bilincinin en önemli amacı, afetlerin yıkıcı etkilerini en aza indirerek can ve mal kayıplarını önlemektir. Bu, afet yönetimi sürecinin temelini oluşturur.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 4:

Aşağıdakilerden hangisi, acil durum çantasında bulunması gereken malzemelerden biri **değildir**?

A) El feneri ve pilleri
B) İlk yardım çantası
C) Fotoğraf makinesi
D) Konserve yiyecek ve su
E) Önemli belgelerin bir kopyası

Çözüm:
Acil durum çantası, hayatta kalmak ve temel ihtiyaçları karşılamak için gerekli olan malzemeleri içerir. Fotoğraf makinesi bu kapsamda bir hayati ihtiyaç değildir.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 5:

Afet sonrası iyileştirme aşamasında, aşağıdaki faaliyetlerden hangisi gerçekleştirilir?

A) Olası bir sel için erken uyarı sistemleri kurmak.
B) Binaların sağlamlığını denetlemek.
C) Hasar gören köprüleri ve yolları yeniden inşa etmek.
D) Afet sigortası yaptırmak.
E) Tatbikatlar yaparak toplumu bilgilendirmek.

Çözüm:
Afet sonrası iyileştirme, hayatın normale dönmesi için yapılan uzun soluklu çalışmaları kapsar. Hasar gören altyapının (köprü, yol) yeniden inşası bu aşamaya aittir.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 6:

Aşağıdakilerden hangisi, sel ve taşkın afetlerine karşı alınacak beşerî (insan kaynaklı) önlemlerden biridir?

A) Aşırı yağışların olması.
B) Akarsu yataklarının temizlenmesi.
C) Toprağın su geçirgenliğinin yüksek olması.
D) Kış aylarında kar yağışı olması.
E) Bölgenin yüksek dağlık arazide bulunması.

Çözüm:
Akarsu yataklarının temizlenmesi, suyun akışını kolaylaştırarak sel riskini azaltan insan kaynaklı bir faaliyettir. Diğer seçenekler ise doğal faktörlerdir.
Doğru cevap B şıkkıdır.

---

Soru 7:

Türkiye’nin aktif fay hatları üzerinde yer alması, hangi doğal afete karşı hazırlıklı olmayı en önemli hale getirir?

A) Kuraklık
B) Sel
C) Deprem
D) Çığ
E) Fırtına

Çözüm:
Fay hatları, yer kabuğundaki kırıklar olduğu için, bu hatların bulunduğu bölgelerde **deprem** riski en yüksektir.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 8:

Bir afet anında, kapalı bir alandaysanız ve güvendeyseniz, telefonunuzu nasıl kullanmalısınız?

A) Mümkün olduğunca çok arama yaparak herkesi aramalısınız.
B) En yakın arkadaşlarınızı arayarak yardım istemelisiniz.
C) Sadece acil durum numaralarını (112) arayarak yardım istemelisiniz.
D) Telefonu kapatıp bataryayı korumalısınız.
E) Durumunuz hakkında fotoğraf ve video çekerek sosyal medyada paylaşmalısınız.

Çözüm:
Acil durumlarda, telefon hatlarının meşgul edilmemesi hayati önem taşır. Bu nedenle, sadece acil yardım için **112 gibi acil durum numaralarını** aramalısınız.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 9:

Aşağıdakilerden hangisi, afet bilincini artırmak için yapılması gerekenlerden biri **değildir**?

A) Afetlere yönelik tatbikatlar yapmak.
B) Kamu spotları ve bilgilendirme kampanyaları düzenlemek.
C) İnsanları afet sigortası yapmaya teşvik etmek.
D) Riskli alanlarda yapılaşmaya göz yummak.
E) Okullarda afet eğitimi vermek.

Çözüm:
Riskli alanlarda yapılaşmaya izin vermek, afet bilincine ve afet yönetiminin en temel ilkesi olan “risk azaltma”ya aykırıdır.
Doğru cevap D şıkkıdır.

---

Soru 10:

Afet yönetiminde “iyileştirme” aşaması, aşağıdakilerden hangisini içerir?

A) Arama-kurtarma çalışmalarını.
B) Acil gıda ve su yardımını.
C) Yıkılan altyapının yeniden inşasını.
D) Erken uyarı sistemlerini.
E) Afet risk haritasını.

Çözüm:
İyileştirme aşaması, afet sonrası toplumun eski haline dönmesini sağlayan uzun soluklu çalışmaları kapsar. Yıkılan altyapının ve binaların yeniden inşası bu aşamada yer alır.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 11:

Bir bölgenin çığ tehlikesi taşıdığını bilen bir birey, bu duruma karşı hangi önlemi almalıdır?

A) Kış sporları için bölgeye gitmelidir.
B) Bölgedeki bitki örtüsünü temizlemelidir.
C) Çığ riski olan yamaçlarda dolaşmaktan kaçınmalıdır.
D) Yüksek binalar inşa etmelidir.
E) Sadece yaz aylarında bölgeyi ziyaret etmelidir.

Çözüm:
Çığ, kar kütlesinin eğimli arazide kaymasıyla oluşur. Bu nedenle çığ riskine karşı en temel korunma yöntemi, bu tür riskli yamaçlardan uzak durmaktır.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 12:

Aşağıdakilerden hangisi, bir ailenin afetler için hazırlayacağı aile planı kapsamında yer almaz?

A) Afet durumunda buluşma yeri belirlemek.
B) Aile üyelerinin sorumluluklarını belirlemek.
C) Afet çantasını nerede saklayacaklarını belirlemek.
D) Ailenin finansal durumunu tamamen değiştirmek.
E) Aile dışı bir iletişim kişisi belirlemek.

Çözüm:
Aile afet planı, acil durum anında yapılması gerekenleri organize etmek için hazırlanır. Ailenin finansal durumunu değiştirmek, bu planın bir parçası değildir.
Doğru cevap D şıkkıdır.

---

Soru 13:

“Bir bölgede toprak kayması (heyelan) riskini azaltmak için eğimli yamaçlarda teraslama yapılması ve ağaçlandırılması” bu faaliyet, afet yönetiminin hangi aşamasına örnektir?

A) Müdahale
B) İyileştirme
C) Risk azaltma
D) Acil yardım
E) Sadece iyileştirme

Çözüm:
Heyelan riskini azaltmak için yapılan teraslama ve ağaçlandırma çalışmaları, afet öncesinde riski azaltmaya yönelik bir faaliyettir.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 14:

Türkiye’de en çok can ve mal kaybına neden olan afetlerden biri olan depreme karşı alınması gereken en önemli yasal önlem aşağıdakilerden hangisidir?

A) Afet sonrası yardım kampanyaları düzenlemek.
B) Afet ve acil durum planı hazırlamak.
C) Daha sıkı ve güncel deprem yönetmelikleri çıkarmak.
D) Toplumu afet konusunda bilgilendirmek.
E) Okullarda afet eğitimi vermek.

Çözüm:
Depremin etkilerini en aza indirmek için en önemli yasal düzenleme, binaların sağlamlığını ve güvenliğini sağlayacak olan deprem yönetmelikleridir.
Doğru cevap C şıkkıdır.

---

Soru 15:

Afet bilinci açısından, bir şehrin “akıllı şehir” uygulamalarına geçmesi hangi konuda fayda sağlar?

A) Sadece binaların mimari yapısını geliştirir.
B) Afet sonrası yardımın yavaşlamasına neden olur.
C) Erken uyarı sistemleri ve bilgi akışını hızlandırır.
D) Sadece çevre kirliliğini önler.
E) Afet risklerini tamamen ortadan kaldırır.

Çözüm:
Akıllı şehir uygulamaları, sensörler ve iletişim teknolojileri sayesinde afet anında hızlı bir şekilde bilgi toplayıp yayarak erken uyarı ve koordinasyonun sağlanmasına yardımcı olur.
Doğru cevap C şıkkıdır.