Yeni ontolojinin kurucusu, İstanbul Üniversitesinde de hocalık yapmış olan Alman filozof Nicolai Hartmann’dır. Yeni ontoloji düşüncesinin ana ilkelerinin başında, varlığın çokluk içinde birlik olduğu önermesi gelir. Varlığın katmanları ve varoluş biçimleri şeklinde kavramlaştırmalar da bu düşünceyi izler. Bunlar varlığa ait şeylerdir ve bir anlamda onun yüzünü, görünümünü oluştururlar. Böylece yeni ontoloji, varlığın temel yasalarını, varlık çeşitleri arasındaki bağlantıları, dahası bu bağlantıların oluşumunu ve varlığın farklı katmanlardan oluşan bir bütünlük olduğunu kanıtlamaya ve açıklamaya çalışır. Bu bütünlüklü varlık fikrinin iki temel kategorisi vardır: “İdeal varlık” kategorisi ve “reel varlık” kategorisi. İlk kategori değişime kapalıdır, ikincisi ise değişir. Bu iki kategori arasında buna rağmen ortak bir bağ mevcuttur.
Hartmann varlığı dört kategoriye ayırır:
- İnorganik katman: Fiziğin konusudur.
- Organik katman: Biyolojinin konusudur.
- Bilinçli varlıklar katmanı: Psikolojinin konusudur.
- Tinsel varlıklar katmanı: Bilinçli varlıkların yaratıcılığı sayesinde var olan değerlerdir. Felsefenin konusudur.
İlk üç katman reel varlıklar kategorisi iken, dördüncüsü ideal varlık alanıdır. Bu sıraya göre varlık özgürleşir.