TÜRKİYE’NİN AKARSULARI
- Akarsularımız denge profiline ulaşamamışlardır.
- Denge profiline ulaşamadıkları için ulaşım ve taşımacılığa elverişli değildir.
- Su sporları (rafting, kano, su kayağı) bakımından önemli bir potansiyele sahiptir.
- Akarsuların hidroelektrik enerji potansiyeli yüksektir
- Van Gölü Havzası, Tuz Gölü Havzası, Konya Ovası kapalı havzalardır.
- Türkiye, Avrupa’da hidroelektrik enerji potansiyeli bakımından 3.sırada yer alır. (Rusya ve Norveç’ten sonra)
- Ülkemizdeki akarsuların akış yönleri genellikle dağların uzanış doğrultusuyla paralellik gösterir.
- Akarsularımızın aşındırma güçleri fazla olduğu için bol miktarda alüvyon taşımaktadır.
- Birçok akarsularımız açık havzalıdır. (Sularını denize ulaştırır.)
- Akarsularımızın bazıları döküldükleri yerde delta ovaları oluştururlar.
- Batı Anadolu’daki akarsuların yatak eğimleri az olduğu için menderes yaparak akarlar.
- Doğu Anadolu gibi yüksek bölgelerden kaynağını alan akarsuların boyları uzundur.
- Akarsuların boyları genellikle kısadır.
- Çoruh Nehri yeryüzünün en hızlı akan nehirlerinden biridir.
- Akarsularımızın yatak eğimleri ve akış hızları fazladır.
- Bazı akarsularımız ülkemiz sınırları dışına dökülür.
- Doğu Karadeniz’deki yağış miktarı çok ve yağış rejimi düzenli olduğundan buradaki akarsular bol su taşır. Diğer bölgelerdeki akarsuların akımları mevsimsel değişiklik gösterir, rejimleri düzensizdir.
- Akarsularımız balıkçılık yönünden önemli potansiyele sahip olmasına karşın bundan yeterince yararlanamamaktadır.
AKARSU REJİMLERİ
Akarsularımız beslenme durumlarına göre dört rejime ayrılır:
Yağmur suyuyla beslenen akarsular: Gediz, Büyük Menderes, Küçük Menderes, Bakırçay
Kaynak sularıyla beslenen akarsular: Akarsuların akımları, kurak dönemlerde bile fazla değişme göstermez.
- Akdeniz’e dökülen —> Manavgat Çayı, Köprü Suyu
Kar ve buz sularıyla beslenen akarsular: Ülkemiz akarsularının büyük kısmı kar ve buz sularıyla beslenir. Özellikle kaynağını yüksek kesimlerden alan akarsular kar ve buz sularıyla beslenir. Bu akarsuların ilkbahar ve yaz aylarında akımları yükselir, kış aylarında ise akımları azalır. Doğu Anadolu, Toroslar ve Kuzey Anadolu Dağlarından kaynağını alan akarsularda bu görülür. Karadeniz Bölgesi’ndeki akarsular kar ve buzulların erimesiyle en yüksek akıma ilkbahar aylarında ulaşır.
Karma rejimli akarsular: Kızılırmak, Yeşilırmak, Seyhan, Ceyhan, Fırat, Dicle, Sakarya Nehirleri.
Gölden çıkan akarsular: Akarsular, göl çanaklarındaki fazla suları boşaltan gideğenlerle beslenir.
- Beyşehir Gölü’nden kaynağını alan —> Çarşamba Suyu
- Eğirdir Gölü’nden kaynağını alan —> Kovada Çayı
Çok kısa bir süre içinde birdenbire kabararak coşkun şekilde akan, daha sonra kuruyacak duruma gelen akarsulara sel rejimli akarsular denir. Genellikle İç Anadolu’da görülür.
