Moleküllerin Polarlık ya da Apolarlığı

Kovalent bağları polar ve apolar olarak sınıflandırmıştık. Bu bilgileri kullanarak şimdi molekülün polar ya da apolarlığını belirleyeceğiz. Bağın polar ya da apolar olması ile molekülün polar ya da apolar olması farklı şeylerdir. Molekülün polar ya da apolar oluşu için şu iki kural geçerlidir:

• Bir molekülde bulunan atomların kısmi elektriksel çekim kuvvetleri birbirini dengeliyor ise o molekül kutupsuz yani apolar bir yapıya sahiptir.
• Bir molekülde bulunan atomların kısmi elektriksel çekim kuvvetleri birbirini dengelemiyor ise o molekül kutuplu yani polar bir yapıya sahiptir.

Birden fazla atom bir atoma bağlı ise diğer atomların bağlı olduğu atoma merkez atom denir. Merkez atoma diğer atomların çekimleri bileşiğin polarlığında etkilidir. Bir molekülün polar ya da apolar olduğunun pratik olarak anlaşılabilmesi için şu kural uygulanır.

Moleküldeki merkez atomun son katmanında bulunan elektronların tümü başka bir aynı tür atom ile ortaklaşa kullanıldıysa bu molekül apolar (kutupsuz) dır. Merkez atomun son katmanında bağ yapmayan elektron kaldıysa molekül polar (kutuplu) dır.

Elektron dağılımları verilen atomlar arasında oluşan CH₄, CO₂ ve H₂O moleküllerinin polar ya da apolar durumlarını inceleyelim. C atomunun son katmanında 4, H atomunun ise 1 elektronu vardır. Buna göre C atomu 4 bağ, H atomu 1 bağ yapar. CH₂ molekülündeki C atomu, 4 ayrı H atomu ile bağ oluşturur.

Molekülde merkez atom olan C nin değerlik elektronlarının tamamı kullanıldığından CH₄ molekülü apolar özellik gösterir. CO₂ molekülündeki C atomu, 2 ayrı O atomu ile bağ oluşturur. C atomunun son katmanında 4, O atomunun ise 6 elektronu vardır. Buna göre C atomu 4 bağ, O atomu 2 bağ yapar.

C atomu 4 elektronunun tümü ile bağ yaptığından oluşan CO₂ molekülü apolar karakterlidir. O atomunun son katmanında 6, H atomunun ise 1 elektronu vardır. Buna göre, O atomu 2 bağ, H atomu 1 bağ yapar. H₂O molekülündeki O atomu iki ayrı H atomu ile bağ oluşturur.

Moleküldeki O atomunun son katmanındaki 6 elektrondan yalnızca 2 tanesi bağ oluşumunda kullanılmıştır. Bunun için oluşan H₂O molekülü polar karakterlidir.

CH₄, molekülünde olduğu gibi, C₂H₆, CF₄, CS₂, C₂H₂, C₂H₄ gibi moleküllerde apolardır. Ancak C na bağlanan atomlardan en az birisi değişirse molekül apolarlık özelliğini kaybeder. Bunun için CHCl₃ ve CH₃Cl gibi moleküller polardır.

H₂O molekülünde olduğu gibi, H₂S, NH₃, PCI₃, OF₂, CH₃OH, C₂H₅OH gibi moleküller de polardır. Aşağıda formülleri verilen bileşiklerin tamamının molekülleri polardır.