İş Nedir? 9.Sınıf Fizik
Fizikte, iş, bir kuvvetin bir cisim üzerinde etki ettiği ve kuvvetin uygulama yönünde konum değişikliği olduğunda yapılan iş olarak tanımlanır.
Basitçe:
- Kuvvet uygularsınız.
- Cisim hareket eder.
- Yön aynıdır.
- İş yapılmış olur.
Fiziksel anlamda iş yapabilmek için kuvvet uyguladığınız cismin kuvvet doğrultusunda yer değiştirmesi gerekir. Cisim hareket etmezse kuvvet cisim üzerinde iş yapmaz. Bir cisme kuvvet uygulandığında yer değiştiren cismin üzerinde kuvvetin yaptığı iş, kuvvetin yer değiştirme doğrultusundaki büyüklüğü ve cismin yer değiştirmesi ile doğru orantılıdır.
Şekildeki gibi yatay bir düzlemdeki takoz, yatay F kuvvetinin etkisiyle ΔX kadar yer değiştirdiğinde takoz üzerinde F kuvvetinin yaptığı İş,
İş = Kuvvet .Yer değiştirme
ifadesiyle bulunur. Burada takozun ağırlığı (G) ve yatay düzlemin takoza uyguladığı tepki kuvveti (N) hareket doğrultusuna dik kuvvetler olduğu için iş yapmaz.
İşin SI birim sistemindeki sembolü W, birimi joule, birim sembolü J‘dir.
1 N’luk sabit bir kuvvet bir cisme kuvvet doğrultusunda 1 m yol aldırırsa bu kuvvetin yaptığı iş 1 J’dür.
Görseldeki hemşire tekerlekli sandalyeyi 50 N kuvvetle iterek 6 m hareket ettiriyor. Buna göre hemşire kaç J iş yapmıştır?
Çözüm:
Yapılan iş; W=F. ΔX ifadesinden, W=50.6=300J bulunur.
İş Nedir tanımı, 9.Sınıf Fizik formülü ders notu özet konu anlatımı
Günlük yaşantımızda pek çok iş yaparız. Yaptığımız bu işlerin fen anlamında iş ile aynı olup olmadığını düşünelim. Fen anlamında iş dediğimiz zaman bir cisme kuvvet uygulanması gerektiğini ve bu kuvvetin etkisi ile de cismin yer değiştirmesi gerektiğini biliriz. Yani iş kuvvet ile yolun çarpımıdır. Bir cisme kuvvet uyguladığımızda cisim uygulanan bu kuvvet doğrultusunda hareket ediyorsa iş yapılmış olur. Bu tanıma göre, bir cisme 1 N'luk kuvvet uygulayıp, 1 metre yol aldırdığımızda 1 Joule'lük iş yapmış oluruz. Eğer uygulanan kuvvet cisme yol aldırmıyorsa iş yapılmaz. Cisim her zaman uygulanan kuvvet yönünde hareket etmeyebilir. Bu durumda kuvvetin dik bileşenleri bulunur. İşi yapan bileşen yer değiştirme doğrultusundaki bileşendir. Bir cisim sürtünmeli yüzeyde hareket ediyorsa sürtünme kuvveti de iş yapar. Sürtünme kuvveti daima hareket yönüne ters yöndedir. Bu yüzden sürtünme kuvvetinin yaptığı iş negatif (-) tir.