Harita Okuryazarlığı Konuları (Yeni Müfredat)

• Mekânın Sembolik Dili: Harita
• Türkiye’nin Coğrafi Konumu
• Mekânsal Bilgi Teknolojilerinin Bileşenleri

Harita Okuryazarlığı Testleri

9. Sınıf Haritalar Nasıl Okunur Ders Notu (Yeni Müfredat)

Haritalar, coğrafyanın en temel araçlarından biridir. Yeryüzündeki yer şekillerini, coğrafi özellikleri ve insan yerleşimlerini temsil eden haritalar, hem günlük hayatta hem de bilimsel çalışmalarda kullanılır. Ancak bir haritayı doğru şekilde okuyabilmek ve anlayabilmek için bazı temel bilgilere sahip olmak gereklidir. 9. sınıf coğrafya müfredatında, haritaların nasıl okunacağına dair bilgiler verilir. Bu bilgiler, harita unsurları, ölçekler, yönler ve semboller gibi temel konuları içerir.

Harita Nedir?

Harita, yeryüzünün tamamının ya da belirli bir bölümünün, kuşbakışı olarak belirli bir ölçek dahilinde küçültülerek düzlem üzerine aktarılmasıdır. Haritalar, yer şekillerini ve coğrafi unsurları görselleştirerek anlamamıza yardımcı olur.

Harita Unsurları

Bir haritayı okuyabilmek için öncelikle harita unsurlarını bilmek gerekir. Haritaların anlaşılmasını kolaylaştıran başlıca unsurlar şunlardır:

1. Başlık: Haritanın neyi gösterdiğini belirtir. Başlık, haritanın içeriğini anlamamızı sağlar.

2. Yön Oku: Haritadaki kuzey yönünü gösterir. Çoğu haritada, yukarı yön kuzeyi işaret eder. Ancak yön oku ile doğrulamak her zaman gereklidir.

3. Harita Anahtarı (Lejant): Haritadaki sembol ve işaretlerin ne anlama geldiğini açıklayan kısımdır. Örneğin, bir haritada dağ, göl, şehir gibi coğrafi unsurların sembolleri harita anahtarında gösterilir.

4. Ölçek: Haritadaki uzaklıkların gerçekte ne kadar olduğunu gösteren bir orandır. Ölçek, harita üzerinde iki nokta arasındaki mesafenin, gerçek hayattaki karşılığını verir. İki tip ölçek vardır:

• Sayısal Ölçek: 1:100.000 gibi sayısal ifadelerle belirtilir. Bu, haritadaki 1 birimin gerçekte 100.000 birime eşit olduğunu gösterir.
• Çizgisel Ölçek: Harita üzerinde bir cetvel gibi gösterilen ölçek türüdür. Çizgisel ölçek ile harita üzerindeki mesafeyi cetvel gibi ölçebilirsiniz.

5. Semboller: Haritalarda dağlar, nehirler, şehirler, yollar gibi coğrafi unsurlar sembollerle gösterilir. Bu semboller, harita anahtarında açıklanır.

ÇÖZÜMLÜ TEST SORULARI

Soru 1:
Aşağıdaki ölçeklerden hangisiyle çizilen bir haritada daha fazla detay gösterilebilir?

A) 1/500.000
B) 1/1.000.000
C) 1/250.000
D) 1/5.000.000
E) 1/10.000.000

Çözüm:
Kesir ölçekte payda küçüldükçe haritanın ayrıntı gösterme gücü artar. En küçük payda 250.000’dir.
Cevap: C

Soru 2:
Bir fiziki haritada kahverengi tonlarının koyulaşması neyi ifade eder?

A) Yağış miktarının arttığını
B) Yükseltinin arttığını
C) Sıcaklığın yükseldiğini
D) Nüfus yoğunluğunun azaldığını
E) Bitki örtüsünün değiştiğini

Çözüm:
Fiziki haritalarda koyu kahverengiler yüksek rakımlı alanları gösterir.
Cevap: B

Soru 3:
Gerçekte 120 km olan bir mesafe, 1/3.000.000 ölçekli haritada kaç cm ile gösterilir?

A) 2
B) 4
C) 6
D) 8
E) 10

Çözüm:
Harita Uzunluğu = Gerçek Uzunluk / Ölçek Paydası
120 km = 12.000.000 cm
12.000.000 / 3.000.000 = 4 cm
Cevap: B

Soru 4:
Aşağıdaki harita türlerinden hangisi yer şekillerini en doğru şekilde göstermek için kullanılır?

A) Siyasi harita
B) Fiziki harita
C) Beşeri harita
D) İklim haritası
E) Ekonomik harita

Çözüm:
Fiziki haritalar yükselti ve yer şekillerini gösterir.
Cevap: B

Soru 5:
Haritalardaki lejant (açıklama) bölümü ile ilgili aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

A) Harita sembollerinin anlamlarını gösterir
B) Ölçeğin yer aldığı bölümdür
C) Renklerin ne anlama geldiğini açıklar
D) Haritanın kullanım amacını belirtir
E) Yön oku bulunabilir

Çözüm:
Lejant harita sembollerini açıklar ancak ölçek genellikle haritanın başka bir bölümünde yer alır.
Cevap: B