Tema 4: İletişim ve Sosyal İlişkiler

Bu tema, insanların birbirleriyle kurduğu bağları ve bu bağların temelini oluşturan iletişim biçimlerini inceler. Tema, sosyal ilişkilerin nasıl kurulduğunu ve sürdürüldüğünü, ayrıca bir metnin dilsel ve yapısal özelliklerinin nasıl çözümleneceğini ele alır.

• İletişim ve Sosyal İlişkiler: İletişim, duygu, düşünce ve bilgilerin çeşitli yollarla (sözlü, yazılı, görsel) başkalarına aktarılmasıdır. Sosyal ilişkiler ise aile, arkadaşlık ve komşuluk gibi insanların birbiriyle kurduğu bağlardır. Tema, bu ilişkileri kurarken gösterilen çabanın önemini vurgular.
  • Örnek: “Yeni Mahalleye Alışma Kılavuzu” metni, yeni taşınan birine “Hoş geldiniz” demeyi ve ikramlık götürmeyi bu kavramları destekleyen somut davranışlar olarak sunar.
• Duyuşsal ve Bilişsel Beceriler: Bu tema, sosyal ilişkilerin temelini oluşturan ahlaki ve duygusal değerleri ele alır.
  • Empati: Kendini başkasının yerine koyarak onun duygularını anlama ve bu duygulara saygı gösterme becerisidir. Örnek: Arkadaşın üzgün olduğunu gördüğünüzde, “Seni anlıyorum, böyle bir durumda ben de üzülürdüm.” demeniz empatik bir davranıştır.
  • Güven: Bir kişiye veya duruma şüphe duymadan inanmaktır. Örnek: Verdiği sözü her zaman tutan bir arkadaşa duyulan inanç, güvendir.
  • Sorumluluk: Üzerimize düşen görevleri yerine getirme bilincidir. Örnek: Odasını toplamak veya ev ödevlerini zamanında yapmak birer sorumluluktur.
  • Girişkenlik: Bir eylemi başlatmak için cesaretli ve istekli olmaktır. Örnek: Yeni bir ortama girdiğinizde kimsenin sizi beklemesini beklemeden ilk adımı atıp “Merhaba, benim adım Mert.” demeniz girişken bir davranıştır.
• Metin Yapısı ve Anlama Becerileri: Metinlerin dil bilgisel yapısı ve anlam katmanları bu başlık altında incelenir.
  • Metin Yapısı: Bir metnin giriş, gelişme ve sonuç olmak üzere üç ana bölümden oluştuğunu bilmektir.
  • Çıkarım Yapma: Bir metinde doğrudan söylenmeyen bilgileri, metindeki ipuçlarından yola çıkarak anlamaktır. Örnek: “Hava kararmış, insanlar şemsiyelerini açıyordu.” cümlesinden yağmurun başladığı çıkarımını yapabiliriz.
  • Bağlamdan Anlam Çıkarma: Bir kelimenin anlamını, içinde geçtiği cümleden veya metnin genelinden hareketle bulmaktır. Örnek: “Bu konuyu hallettik” cümlesindeki “hallettik” kelimesinin anlamını, cümlenin bütününde yer alan bir işi bitirme veya çözme bağlamından çıkarabiliriz.
  • Hazırlıklı Konuşma: Bir konu hakkında önceden bilgi toplayarak ve bir plan yaparak yapılan konuşmadır.
• Dil Bilgisi ve Yazım Kuralları: Doğru iletişim için kelimelerin ve cümlelerin yazımı, noktalama işaretlerinin kullanımı bu temada önemli bir yer tutar.
  • Yazım Kuralları ve Noktalama İşaretleri: Düzgün yazım ve noktalama, metinlerin anlaşılırlığını artırır. Örnek: “Annem, pazardan elma, armut ve nar aldı.” cümlesinde virgülün doğru kullanımı.
• Çoklu Ortam Ögeleri: Bir metni desteklemek için kullanılan fotoğraf, resim, tablo, grafik, harita, ses kaydı, müzik veya video gibi unsurlardır.

Çözümlü Test Soruları

1. Soru: “Bugün eve taşınan yeni komşularımıza yardım etmek için hemen harekete geçtim.” cümlesi, 4. temadaki hangi anahtar kavramla doğrudan ilişkilidir?

A) Dürüstlük B) Sorumluluk C) Empati D) Girişkenlik

Çözüm: Bu cümlede, yeni bir durum karşısında birinin beklemeden harekete geçtiği belirtiliyor. Bu davranış, girişkenlik kavramını en iyi şekilde yansıtır. Doğru cevap D‘dir.

2. Soru: “Arkadaşımın yüzü asıktı, sanırım öğretmenden kötü bir not almıştı.” cümlesinde, aşağıdaki anlama becerilerinden hangisi kullanılmıştır?

A) Bağlamdan anlam çıkarma B) Çıkarım yapma C) Kelime anlamını bulma D) Anlatım bozukluğu

Çözüm: Metinde doğrudan “kötü not aldı” denmiyor, ancak “yüzü asık” ifadesinden yola çıkarak bu sonuca varılıyor. Bu durum, metinden çıkarım yapma becerisine bir örnektir. Doğru cevap B‘dir.

3. Soru: Bir metinde “bir konu hakkında görsel, işitsel veya video gibi materyallerden yararlanma” olarak tanımlanan kavram aşağıdakilerden hangisidir?

A) Metin yapısı B) Hazırlıklı konuşma C) Çoklu ortam ögeleri D) Yazım kuralları

Çözüm: Metinde bir konuyu desteklemek için kullanılan fotoğraf, video gibi unsurlara çoklu ortam ögeleri denir. Doğru cevap C‘dir.

4. Soru: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde empati kavramına uygun bir davranış söz konusudur?

A) Yaptığı hatadan dolayı arkadaşına kızdı. B) Arkadaşının sevdiği oyuncağı ondan izinsiz aldı. C) Arkadaşının zor bir durumda olduğunu görünce ona yardım teklif etti. D) Yüksek sesle müzik dinleyerek komşularını rahatsız etti.

Çözüm: C şıkkındaki davranış, başkasının zor bir durumda olduğunu anlayarak ona yardım etmeyi teklif etmektir. Bu, empati kavramını en iyi şekilde yansıtır. Doğru cevap C‘dir.

5. Soru: “Bu konuyu detaylı bir şekilde inceledik, şimdi yeni bir konuya geçebiliriz.” cümlesinde, “inceledik” kelimesinin anlamı, cümlenin hangi bölümünden çıkarılır?

A) Sadece “konuyu” kelimesinden. B) Cümlenin tamamından. C) Sadece “detaylı” kelimesinden. D) Sadece “şimdi” kelimesinden.

Çözüm: “İnceledik” kelimesinin burada “araştırdık” veya “gözden geçirdik” anlamında kullanıldığı, cümlenin bütününde yer alan diğer kelimelerden (konu, detaylı, şimdi yeni bir konuya geçebiliriz) çıkarılabilir. Bu duruma bağlamdan anlam çıkarma denir. Doğru cevap B‘dir.