Ondalık Gösterimlerde Basamak Değeri ve Yuvarlama 6. Sınıf Matematik
Ondalık gösterimler, bir sayının tam kısım ve ondalık kısım olarak iki ana bileşenden oluştuğu sayılardır. Bu sayıları daha iyi anlamak için, her bir basamağın temsil ettiği değeri belirlemek kritik öneme sahiptir. Bu sürece çözümleme adı verilir. Çözümleme, bir ondalık gösterimi, her basamağın basamak değerlerinin toplamı şeklinde ifade etme yöntemidir.
Temel Kavramlar:
- Tam Kısım: Virgülün solunda kalan ve bildiğimiz gibi birler, onlar, yüzler gibi basamaklardan oluşan kısımdır.
- Ondalık Kısım: Virgülün sağında kalan ve basamakları onda birler, yüzde birler, binde birler şeklinde devam eden kısımdır.
- Basamak Değeri: Bir rakamın bulunduğu basamağa göre aldığı değerdir.
- Çözümleme: Bir ondalık gösterimin, tüm basamak değerlerinin toplamı şeklinde yazılmasıdır.
Örnek: ondalık gösterimi,
şeklinde ifade edilebilir. Burada rakamı onda birler basamağında, rakamı ise yüzde birler basamağındadır. Görüldüğü gibi ondalık kısımdaki her basamağın değeri, paydası gibi ‘un kuvveti olan bir kesirle ifade edilir.
Şimdi, sayısının çözümlenmiş halini inceleyelim.
Aşağıdaki tablo, sayısındaki her bir rakamın basamak adını, sayı değerini, basamak değerini ve çözümleme için kullanılan çarpanı göstermektedir:
Basamak Adları | Yüzler Basamağı | Onlar Basamağı | Birler Basamağı | Onda Birler Basamağı | Yüzde Birler Basamağı | Binde Birler Basamağı | |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Sayı Değeri | 3 | 6 | 2 | , | 9 | 4 | 5 |
Basamak Değeri | 300 | 60 | 2 | , | $\frac{9}{10}$ | $\frac{4}{100}$ | $\frac{5}{1000}$ |
Çözümlemesi (Kesirli) | 300 | 60 | 2 | , | $\frac{9}{10}$ | $\frac{4}{100}$ | $\frac{5}{1000}$ |
Çözümlemesi (Sözel) | 3 tane 100 | 6 tane 10 | 2 tane 1 | , | 9 tane $\frac{1}{10}$ | 4 tane $\frac{1}{100}$ | 5 tane $\frac{1}{1000}$ |
Sayının çözümlemesi:
$$362{,}945 = 300 + 60 + 2 + \frac{9}{10} + \frac{4}{100} + \frac{5}{1000}$$
Ondalık Gösterimlerde Yuvarlama (Ondalık Kesri Yuvarlama)
Ondalık gösterimlerin kesir kısmındaki basamak sayısı çok fazla olduğunda, hesaplamaları kolaylaştırmak veya daha anlaşılır bir ifade kullanmak amacıyla bazı basamakları silebiliriz. Bu işlemle, ondalık gösterime yaklaşık olarak eşit olan ve daha az basamaklı yeni bir kesir elde ederiz. Yapılan bu işleme ondalık kesri yuvarlama denir.
Yuvarlama Kuralları
Bir ondalık gösterimi belirli bir basamağa göre yuvarlamak için, o basamağın hemen sağındaki rakama bakılır. Sağdaki bu rakamın sayı değerine göre aşağıdaki adımlar izlenir:
- Eğer sağdaki rakam veya ise:
- Belirlenen basamaktaki rakam değiştirilmeden olduğu gibi bırakılır.
- Sağındaki tüm basamaklar silinir.
- Eğer sağdaki rakam veya ise:
- Belirlenen basamaktaki rakama eklenir (bir üst basamağa tamamlanır).
- Sağındaki tüm basamaklar silinir.
Örnek: Sayısının Yuvarlanması
sayısını birler basamağına, onda birler basamağına ve yüzde birler basamağına göre yuvarlayalım: