ÖGELERİ BULDURMAYA YÖNELİK SORULAR
“Aşağıdakilerin hangisinde soru “özneyi—nesneyi.. .” buldurmaya yöneliktir?” şeklindeki soru tiplerinde dikkat edilmesi gereken noktalar şunlardır:
“Mi” Soru Eki
– “Mi” soru ekinin kullanıldığı cümlelerde; “mi” hangi ögeden sonra ise yani “mı” ekinden önce hangi öge varsa soru o ögeyi buldurmaya yöneliktir.
– “Ayşe dün gece mi buraya geldi?” cümlesinde “mi” soru ekinden önce yer alan “dün gece” özü zarf tümleci olduğu için soru zarf tümlecini buldurmaya yöneliktir.
– “Yağmur mu yağıyor?” cümlesinde “mu” soru ekinden önce yer alan “yağmur” sözcüğü özne olduğu için soru Özneyi buldurmaya yöneliktir.
– “Beni mi sordu sana?” cümlesinde “mi” soru ekinden önce yer alan “beni” sözcüğü belirtili nesne olduğu için soru belirtili nesneyi buldurmaya yöneliktir.
”Mi” soru ekinden sonra ek fiil veya kişi eki gelirse “mi” soru eki yüklemi buldurmaya yönelik olur.
– Bu eller miydi masallar arasından uzattığım?
– Başımdaki büyük dert sevda mıdır?
– Yarınki sınava sen de geliyor musun?
Soru Sözcükleri
– Soru sözcülerinin yerine yanıt getirilir, yanıt hangi öge ise soru 0 ögeyi buldurmaya yöneliktir.
Örnek: “Bu güzel çiçekleri nereden aldın?” sorusuna verilecek cevap, cümlenin hangi ögesidir?
A) Özne B) Dolaylı Tümleç C) Belirtisiz Nesne D) Belirtili Nesne E) Yüklem
Çözüm: Verilen cümlede “nereden” sorusu dolaylı tümleci buldurmaya yöneliktir. Cevap B seçeneğidir.
Soru sözcüğü ek fiil (-idi, —imiş, -ise,—dir) alırsa yüklemi buldurmaya yönelik olur. Soru sözcüğünde “-dir” ek fiili düşmüşse de yüklemi buldurmaya yönelik olur. Aşağıdaki cümlelerde soru yüklemi buldurmaya yöneliktir.
– Kimdir seni buraya getiren?
– Şiirin ana duygusu nedir?
– Aradığın kitap neredeydi?
– Nerede o eski hatıralar? (nerededir)
– Kaç gündür neredeymiş?
– Bu saatte buraya gelen kim? (kimdir)
Sorunun ögeleri buldurmaya yönelik olduğu cümlelerde soru sıfatından sonraki sözcük hangi öge ise soru o ögeyi buldurmaya yönelik olur. Daha doğrusu soru sıfatının oluşturduğu sıfat tamlaması dikkate alınır.
– Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? (Özne)
– Hangi kitabı bana getireceksin? (Belirtili nesne)
– Okulunuzdan hangi öğrenciye burs verilecek? (Dolaylı tümleç)
– Hangi arkadaşınla tatile gideceksin? (Edat tümleci)
Örnek: Aşağıdaki cümlelerin hangisinde soru nesneye yöneliktir?
A) Ahmet dün akşam size saat kaçta uğradı?
B) Odaya girdiğinde ne okuyordunuz?
C) Bugün hava nasıl olacakmış?
D) Bu otobüs Kızılay’dan geçer mi?
E) Bu güzel haberi size kim verdi?
Çözüm: Soru A seçeneğinde zarf tümlecini, B seçeneğinde belirtisiz nesneyi, C seçeneğinde zarf tümlecini, D seçeneğinde yüklemi, E seçeneğinde özneyi buldurmaya yöneliktir. Cevap B seçeneğidir
