Muson İklimi 9.Sınıf Coğrafya
Muson İklimi
20o-40o Kuzey enlemleri arasındaki kıyılarda, muson rüzgârları’nın etkisiyle oluşmuştur. Kıtaların doğusunda, Dünya’nın yıllık hareketi ve eksen eğikliği ile kara ve denizlerin farklı ısınma özellikleriyle oluşan yazları yağışlı, kışları kurak bir iklimdir.
Özellikleri
- Yıllık sıcaklık ortalaması 15oC – 20oC civarındadır.
- Yıllık sıcaklık farkı 10oC civarındadır.
- Oluşumunda muson rüzgârları etkilidir.
- Yıllık yağış miktarı 2000 mm’dir. Dünyanın en yağışlı yeri Hindistan’ın doğusundaki Çerapunçi’dir.
- Yağış rejimi düzensizdir. Yaz musonları denizden karaya estikleri için bol yağış getirirken, kış musonları karadan denize estiği için kış mevsimi kuraktır.
- Yağış şekli orografiktir.
- Doğal bitki örtüsü kışın yaprağını döken muson ormanlarıdır. Yağışın az olduğu yerlerde uzun boylu ot topluluğu (savan) görülür.
Görüldüğü Yerler
1. Asya’nın güneyinde Pakistan, Hindistan ve Çin Hindi
2. Asya’nın doğusunda, Çin ve Japonya
3. Avustralya’nın kuzey kıyıları
4. Kuzey Amerika’da Meksika Körfezi’nin kuzey kıyıları
Muson ikliminin oluşmasında, Dünya’nın eksen eğikliği ve yıllık hareketi temel etkendir. Çünkü mevsimlerin oluşması ve buna bağlı olarak kara ve denizlerin farklı ısınması eksen eğikliği ve yıllık hareketin bir sonucudur.
Çözümlü Test Soruları
1. Soru: Muson ikliminin en belirgin özelliği aşağıdakilerden hangisidir?
A) Yıl boyunca düzenli yağış alması B) Yazları kurak, kışları yağışlı olması C) Yaz ve kış musonları arasındaki rüzgar yönü değişimi D) Sıcaklık farklarının çok az olması
Cevap ve Çözüm:
Doğru Seçenek: C
- A) Yanlış: Muson iklimi, yazları bol yağış alırken, kışları genellikle kurak veya az yağışlıdır. Yağış rejimi düzenli değildir.
- B) Yanlış: Bu ifade Akdeniz ikliminin özelliğidir. Muson ikliminde yazlar yağışlı, kışlar kuraktır.
- C) Doğru: Muson ikliminin temel özelliği, yaz ve kış mevsimlerinde rüzgar yönlerinin tamamen değişmesidir. Yaz musonları denizden karaya doğru eserken, kış musonları karadan denize doğru eser.
- D) Yanlış: Muson ikliminde sıcaklık farkları, özellikle yaz ve kış mevsimleri arasında belirgin olabilir.
2. Soru: Aşağıdaki ülkelerden hangisi Muson ikliminin etkili olduğu başlıca bölgelerden biri değildir?
A) Hindistan B) Japonya C) Brezilya D) Bangladeş
Cevap ve Çözüm:
Doğru Seçenek: C
- A) Doğru: Hindistan, Muson ikliminin en tipik ve etkili olduğu ülkelerden biridir.
- B) Doğru: Japonya, Doğu Asya Musonları’nın etkisi altındadır.
- C) Yanlış: Brezilya, genellikle Ekvatoral ve Savan iklimlerinin etkisindedir. Muson iklimi Brezilya’da görülmez.
- D) Doğru: Bangladeş de Hindistan gibi Muson ikliminin yoğun olarak yaşandığı bir ülkedir.
3. Soru: Muson ikliminde yaz aylarında görülen bol yağışların temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
A) Yüksek basınç alanlarının etkisi B) Denizden karaya esen nemli hava kütleleri C) Karasal iklimin etkisi D) Dağların denize paralel uzanması
Cevap ve Çözüm:
Doğru Seçenek: B
- A) Yanlış: Yüksek basınç alanları genellikle yağışsız ve açık havaya neden olur. Yaz musonlarında alçak basınç etkilidir.
- B) Doğru: Yaz musonlarında, karaların ısınmasıyla oluşan alçak basınç alanı nedeniyle, denizler üzerinden karaya doğru nemli ve yağış yüklü rüzgarlar eser. Bu rüzgarlar bol miktarda yağış bırakır.
- C) Yanlış: Karasal iklim, genellikle yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve kar yağışlıdır. Muson ikliminin yaz yağışlarıyla ilgisi yoktur.
- D) Yanlış: Dağların denize paralel uzanması orografik yağışlara neden olabilir, ancak muson iklimindeki genel yaz yağışlarının temel nedeni rüzgar yönündeki değişim ve nemli hava kütleleridir.
4. Soru: Muson iklim bölgelerinde görülen doğal bitki örtüsü aşağıdakilerden hangisidir?
A) Tundra B) Savan C) Geniş yapraklı ormanlar ve yer yer savanlar D) Çöl bitkileri
Cevap ve Çözüm:
Doğru Seçenek: C
- A) Yanlış: Tundra bitki örtüsü soğuk iklim bölgelerinde görülür.
- B) Yanlış: Savanlar, tropikal iklim bölgelerinde, özellikle yazları yağışlı, kışları kurak olan bölgelerde yaygındır. Muson ikliminde de savanlar görülebilir ancak geniş yapraklı ormanlar da yaygındır.
- C) Doğru: Muson ikliminin yazları bol yağışlı ve sıcak olması, geniş yapraklı ormanların gelişimi için uygun ortam sağlar. Kış kuraklığına dayanıklı türler de bulunur. Yer yer savanlar da görülebilir.
- D) Yanlış: Çöl bitkileri, çok kurak iklim bölgelerinde görülür.
5. Soru: Kış musonları ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Denizden karaya doğru eserler ve bol yağış getirirler. B) Karadan denize doğru eserler ve genellikle kurak hava taşırlar. C) Yaz musonlarına göre daha şiddetlidirler. D) Genellikle tropikal fırtınalara neden olurlar.
Cevap ve Çözüm:
Doğru Seçenek: B
- A) Yanlış: Denizden karaya esen ve bol yağış getirenler yaz musonlarıdır.
- B) Doğru: Kış musonları, karaların denizlere göre daha soğuk olması nedeniyle karadan denize doğru eserler. Bu rüzgarlar genellikle kuru ve soğuk hava taşıdıkları için yağış getirmezler veya çok az yağış getirirler.
- C) Yanlış: Yaz musonları, taşıdıkları nem ve neden oldukları tropikal fırtınalar nedeniyle genellikle daha şiddetlidir.
- D) Yanlış: Tropikal fırtınalara (tayfun, kasırga vb.) genellikle yaz musonları sırasında, denizden gelen nemli ve sıcak hava kütleleri neden olur.