Hücresel solunum, canlı hücrelerin besinlerde depolanan kimyasal enerjiyi, yaşamsal faaliyetleri için doğrudan kullanabileceği enerji formu olan **ATP’ye (Adenozin Trifosfat)** dönüştürme sürecidir. Bu karmaşık süreç, genellikle oksijen varlığında gerçekleşen **oksijenli solunum** ve oksijen yokluğunda gerçekleşen **oksijensiz solunum** (fermantasyon) olarak ikiye ayrılır. Oksijenli solunum, üç ana basamakta ilerler. İlk basamak olan **glikoliz**, sitoplazmada gerçekleşir ve glikoz molekülü, pirüvata kadar parçalanır. İkinci basamak olan **Krebs döngüsü**, mitokondrinin matriksinde gerçekleşir ve pirüvatın karbondioksit ve suya kadar parçalanmasına devam edilirken NADH ve FADH₂ gibi elektron taşıyıcı moleküller üretilir. Son basamak olan **Elektron Taşıma Sistemi (ETS)** ise mitokondrinin iç zarında gerçekleşir ve ETS’ye aktarılan elektronlar sayesinde en yüksek miktarda ATP üretimi sağlanır. Bu süreçlerin her biri, hücrenin enerji ihtiyacını karşılamada kritik bir role sahiptir ve canlılığın devamı için temel bir metabolik faaliyettir.

---

Çözümlü Örnek Test Soruları

1. Hücresel solunumun ilk aşaması olan glikoliz, ökaryot hücrenin hangi bölümünde gerçekleşir?
A) Mitokondri matriksi
B) Sitoplazma
C) Mitokondrinin iç zarı
D) Ribozom

Doğru Cevap: B
Çözüm: Glikoliz, hem ökaryot hem de prokaryot canlılarda sitoplazmada gerçekleşen ve oksijenli veya oksijensiz solunumun başlangıç evresidir.

2. Oksijenli solunumda, bir glikoz molekülünün parçalanması sonucunda solunum atığı olarak hangi moleküller açığa çıkar?
A) Etil alkol ve $CO_2$
B) Laktik asit
C) $CO_2$ ve $H_2O$
D) ATP

Doğru Cevap: C
Çözüm: Oksijenli solunumun sonunda, glikoz tamamen parçalanır ve karbondioksit ($CO_2$) ile su ($H_2O$) inorganik son ürünler olarak oluşur.

3. Oksijenli solunumda en fazla ATP üretiminin gerçekleştiği evre aşağıdakilerden hangisidir?
A) Glikoliz
B) Krebs döngüsü
C) Elektron Taşıma Sistemi (ETS)
D) Fermantasyon

Doğru Cevap: C
Çözüm: Oksijenli solunumda üretilen toplam ATP’nin büyük bir kısmı, oksijenin son elektron alıcısı olarak kullanıldığı **Elektron Taşıma Sistemi (ETS)** evresinde sentezlenir.

4. Laktik asit fermantasyonu sırasında aşağıdaki moleküllerden hangisi üretilir?
A) Etil alkol
B) $CO_2$
C) Laktik asit
D) Su

Doğru Cevap: C
Çözüm: Laktik asit fermantasyonu, glikozdan gelen pirüvatın laktik asite dönüştürülmesiyle sonuçlanır. Bu süreçte $CO_2$ açığa çıkmaz.

5. Oksijenli solunumun ETS basamağında son elektron alıcısı olan molekül nedir?
A) $CO_2$
B) $H_2O$
C) Oksijen ($O_2$)
D) Pirüvat

Doğru Cevap: C
Çözüm: ETS’de elektronlar zincir boyunca aktarılır ve en sonunda serbest halde bulunan oksijen tarafından yakalanır. Bu olay, suyun oluşumunu sağlar.

6. Aşağıdaki besinlerden hangisi, hücresel solunumda doğrudan kullanılamaz ve sindirimi gerekir?
A) Glikoz
B) Fruktoz
C) Sükroz
D) Galaktoz

Doğru Cevap: C
Çözüm: Glikoz, fruktoz ve galaktoz, sindirilmiş monosakkaritlerdir. Sükroz ise disakkarit olduğu için sindirime uğrayarak glikoz ve fruktoza ayrılmalıdır.

7. Bir gramının en fazla enerjiyi verdiği bilinen besin grubu hangisidir?
A) Karbonhidratlar
B) Proteinler
C) Yağlar
D) Mineraller

Doğru Cevap: C
Çözüm: Yağlar, yapılarında en fazla hidrojen atomu bulundurdukları için, birim ağırlık başına en yüksek enerji miktarını verirler.

8. Hücresel solunumun hangi evresi, hem oksijenli solunum hem de fermantasyon için ortaktır?
A) Krebs döngüsü
B) Elektron Taşıma Sistemi
C) Oksidatif fosforilasyon
D) Glikoliz

Doğru Cevap: D
Çözüm: Glikozun pirüvata parçalandığı **glikoliz** evresi, her iki solunum tipinin de ortak başlangıç noktasıdır.

9. Kas hücrelerinde yeterli oksijen olmadığında, hücreler geçici olarak enerji ihtiyacını hangi yolla karşılar?
A) Etil alkol fermantasyonu
B) Krebs döngüsü
C) Laktik asit fermantasyonu
D) Glikojen sentezi

Doğru Cevap: C
Çözüm: Kas hücreleri, yoğun egzersiz sırasında oksijen yetersizliğinde, glikozu laktik asite dönüştürerek kısa süreli enerji (ATP) üretimi sağlar.

10. Krebs döngüsü ve ETS’de görev alacak yüksek enerjili elektronları taşıyan moleküller hangileridir?
A) ATP ve ADP
B) NAD+ ve FAD
C) NADH ve $FADH_2$
D) $H_2O$ ve $CO_2$

Doğru Cevap: C
Çözüm: Glikoliz ve Krebs döngüsünde serbest kalan elektronlar ve protonlar, **NADH ve $FADH_2$** gibi moleküller tarafından yakalanarak ETS’ye taşınır.

11. Oksijenli solunum sonucunda, bir molekül glikozdan net olarak kaç ATP üretilir?
A) 2 ATP
B) 4 ATP
C) 30-32 ATP
D) 38 ATP

Doğru Cevap: C
Çözüm: Oksijenli solunumun net ATP verimi, kullanılan taşıma mekanizmalarına göre değişmekle birlikte, yaklaşık **30-32 ATP** olarak kabul edilir.

12. Hücre, enerji ihtiyacını karşılamak için besinleri hangi sırayla kullanmayı tercih eder?
A) Yağlar $\rightarrow$ Proteinler $\rightarrow$ Karbonhidratlar
B) Proteinler $\rightarrow$ Karbonhidratlar $\rightarrow$ Yağlar
C) Karbonhidratlar $\rightarrow$ Yağlar $\rightarrow$ Proteinler
D) Yağlar $\rightarrow$ Karbonhidratlar $\rightarrow$ Proteinler

Doğru Cevap: C
Çözüm: Hücreler, enerji için ilk olarak karbonhidratları kullanır. Karbonhidrat depoları tükenince yağlara, o da yetersiz kalırsa proteinlere geçer.

13. Krebs döngüsünün başlaması için glikoliz ürünü olan pirüvat molekülü önce neye dönüştürülür?
A) Etil alkol
B) Asetil-CoA
C) Oksijen
D) Laktik asit

Doğru Cevap: B
Çözüm: Glikoliz sonucu oluşan pirüvat, mitokondriye girer ve Krebs döngüsüne katılmadan önce asetil-CoA molekülüne dönüştürülür.

14. Substrat düzeyinde fosforilasyon ile ATP üretimi hücresel solunumun hangi evrelerinde gerçekleşir?
A) Sadece ETS’de
B) Sadece Krebs döngüsünde
C) Glikoliz ve Krebs döngüsünde
D) Sadece fermantasyonda

Doğru Cevap: C
Çözüm: Substrat düzeyinde fosforilasyon, bir fosfat grubunun doğrudan bir substrattan ADP’ye aktarıldığı bir ATP sentez yoludur. Bu olay, **glikoliz** ve **Krebs döngüsü** evrelerinde görülür.

15. Oksijensiz solunum (fermantasyon) yapan bir canlıda aşağıdaki olaylardan hangisi gözlemlenmez?
A) Glikoliz
B) ATP sentezi
C) Mitokondri faaliyeti
D) Enzim kullanımı

Doğru Cevap: C
Çözüm: Fermantasyon süreci, sadece sitoplazmada gerçekleştiği için mitokondri organeli ve onunla ilişkili faaliyetler (Krebs, ETS) görülmez.