Tehlike, risk ve afet kavramları, coğrafya ve doğal olaylar açısından önemli konulardır. Bu üç kavram, özellikle doğal afetler ve insanların bu afetlere karşı hazırlıklı olma durumu ile ilgilidir. 9. sınıf coğrafya müfredatında, bu kavramların tanımları ve birbirleriyle olan ilişkileri açıklanır.
Tehlike, Risk ve Afet:
- Tehlike, büyük zarar verebilecek ya da olumsuz sonuçlar doğurabilecek bir olayın potansiyel durumudur.
- Risk, gerçekleşme olasılığı olan bir tehlikedir. Risk, insanların ve insan faaliyetlerinin etkisiyle tehlikeli durumlara dönüşebilir. Örneğin, tehlikeli bir bölgeye yerleşim yapmak risktir.
- Afet, bir toplumun kendi kaynaklarını kullanarak başa çıkamayacağı ve toplumsal işleyişin ciddi şekilde kesintiye uğradığı durumları tanımlar. Afetler doğal, insan yapımı veya teknolojik nedenlerden kaynaklanabilir. Örneğin, Türkiye’de zaman zaman yaşanan depremler, sel baskınları, çığlar, maden kazaları gibi olaylar afet özelliği taşıyabilir. Deprem fay hatları ise bu tür tehlikelerin yüksek olduğu bölgelerde yer alır. Bu nedenle depreme dayanıksız binaların yapılması, afet riski taşır.
- Maruziyet, afete duyarlılığı etkileyen faktördür. Yani toplumlar, afet riski olan bölgelere yerleşir ve dayanıklı olmayan yapılarda yaşamaya devam ederlerse, afetin etkisi daha yıkıcı olacaktır.
- Yeryüzünün çeşitli bölgeleri farklı afet risklerine sahiptir. Depremler, volkanik olaylar, tsunamiler, sel baskınları, kasırgalar, heyelanlar ve çığ gibi doğa olayları çeşitli bölgelerde sıkça görülür. Bu riskler önlem alınmadığında büyük tehlikelere dönüşebilir.
- Doğa olaylarının bazıları ekstrem değerlere ulaştığında afet haline gelebilir. Örneğin, Kahramanmaraş’ta yaşanan deprem gibi.
- Tehlikenin risk haline dönüşmesi, çoğunlukla bölgenin coğrafi özellikleri ve insanların yerleşim tercihlerine bağlıdır. Engelli arazilerde yolların açılması gibi insan müdahaleleri, bazen riski artırıcı faktörlere dönüşebilir.
