1. Yıldızlar ve bulutsular (Nebulalar): Çok sıcak plazmalardır. Örneğin Güneş, yüzey sıcaklığı yaklaşık olarak 6.10^3 olan bir plazma küresidir. Bu yüksek sıcaklığın etkisiyle atomlar elektronlarından ayrılmıştır. Evrendeki tüm yıldıların yapısı güneş yapısıyla hemen hemen aynıdır. Yıldızlar arası ortamı dolduran gaz ve toz bulutları yani bulutsular binlerce K sıcaklıkta plazma kütleleridir. Bu nedenle yıldızlar ve bulutsular, oluşum yönünden doğal, diğer yönden de sıcak plazmalara örnek oluşturur.

2. Yıldırımlar: Bulutla yer arasında oluşan çok şiddetli elektrik boşalmasıdır. Resimde görüldüğü gibi bulutla yer arasında oluşan ışıklı çizgi, milyonlarca A’lik elektrik akımıdır. Bu elektrik akımını gaz iyonları ve elektronlar oluşturur. Gaz iyonlarının oluşumu ısıyla değil, bulutla yer arasındaki elektriksel alanın etkisiyle gerçekleşir. Bu nedenle yıldırımların oluştuğu ortam doğal ve soğuk plazmalara örnektir.

3. Alevler: Yakın çevremizdeki plazma örnekleridir. Bilindiği gibi alevler çok sıcak gaz ortamlardır. Yanmayla ortaya çıkan enerji, yanma ürünü olan gazları çok yüksek sıcaklıklara kadar ısıtır. Bu yüksek sıcaklık da gerek yanma ürünü olan gazları gerekse bu gazlarla karışan havayı iyonlaştırır. Böylece oluşan alev sıcak bir plazma ortamı oluşturur. Alevin enerji kaynağı olan yanma olayı, bir doğal süreç olduğu için alevler de doğal ve sıcak plazmalardır.

4. Neon Tüpleri: Neon tüplerinin içi yine bir plazma ortamıdır. Tüpün içindeki düşük basınçlı neon, argon gibi asal gazlar yüksek voltajla iyonlaştırılır ve böylece ışık vermesi sağlanır. Işık verdiği sürece tüpün içi iyonlar, elektronlar, fotonlar ve nötr gaz ortamıyla dolu bir plazma ortamdır. İyonlaştırma işlemi ısıyla yapılmadığı için bu plazma yapay ve soğuk plazma örneğidir. Floresan lambaların içi de tıpkı neon tüpleri gibi plazma ortamıdır.

Maddenin Plazma Hali konu anlatımı Videoları

Maddenin Plazma Hali Tonguç Akademi

Maddenin Plazma Hali Dr. Uygar Kanlı

ÇÖZÜMLÜ TEST SORULARI

Soru 1:
Aşağıdakilerden hangisi plazma haline örnek değildir?
A) Yıldırım
B) Neon lambalar
C) Erimiş demir
D) Güneş
E) Kutup ışıkları

Çözüm:
C seçeneği (Erimiş demir) plazma haline örnek değildir. Erimiş demir sadece sıvı haldedir. Diğer seçenekler plazma haline örnektir.

Cevap: C) Erimiş demir

Soru 2:
Plazma hali için aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?
A) İyonize gaz halidir
B) Elektrik ve manyetik alanlardan etkilenir
C) Evrendeki en yaygın madde halidir
D) Belirli şekil ve hacmi vardır
E) Pozitif ve negatif yüklü parçacıklar içerir

Çözüm:
D seçeneği yanlıştır. Plazmanın belirli bir şekli ve hacmi yoktur, bulunduğu kabın şeklini alır.

Cevap: D) Belirli şekil ve hacmi vardır

Soru 3:
Aşağıdaki plazma örneklerinden hangisi doğal bir plazma değildir?
A) Şimşek
B) Ateş
C) Yıldızlar
D) Floresan lamba
E) Güneş rüzgarları

Çözüm:
D seçeneği (Floresan lamba) yapay olarak oluşturulan bir plazmadır. Diğerleri doğal plazma örnekleridir.

Cevap: D) Floresan lamba

Soru 4:
Plazma ile ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?
A) Sadece yüksek sıcaklıklarda oluşur
B) Nötr atomlardan oluşur
C) Elektronlar atom çekirdeklerine sıkıca bağlıdır
D) Serbest elektron ve iyonlar içerir
E) Yalnızca laboratuvarlarda oluşturulabilir

Çözüm:
D seçeneği doğrudur. Plazma serbest elektron ve iyonlardan oluşan iyonize gaz halidir.

Cevap: D) Serbest elektron ve iyonlar içerir

Soru 5:
Hangi sıcaklık aralığında madde plazma haline geçer?
A) 0-100°C
B) 100-1000°C
C) 1000-10000°C
D) 10000°C ve üzeri
E) Sıcaklıktan bağımsızdır

Çözüm:
Plazma hali genellikle çok yüksek sıcaklıklarda (10000°C ve üzeri) oluşur, çünkü atomların iyonize olması için bu kadar yüksek enerji gerekir.

Cevap: D) 10000°C ve üzeri

Soru 6:
Aşağıdakilerden hangisi plazmanın endüstriyel uygulamalarından biri değildir?
A) Metal kesme
B) Yarıiletken üretimi
C) Su arıtma
D) Buzdolabı soğutucuları
E) Ekran teknolojileri

Çözüm:
D seçeneği (Buzdolabı soğutucuları) plazma teknolojisi kullanılmaz. Diğer seçenekler plazmanın endüstriyel uygulamalarıdır.

Cevap: D) Buzdolabı soğutucuları

Soru 7:
Plazmanın özellikleri için aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
I. Elektrik iletkenliği yüksektir
II. Manyetik alanlardan etkilenir
III. Tüm maddeler oda sıcaklığında plazma haline geçebilir

A) Yalnız I
B) I ve II
C) I ve III
D) II ve III
E) I, II ve III

Çözüm:
I ve II doğru ifadelerdir. III ifadesi yanlıştır çünkü plazma hali için çok yüksek sıcaklık gerekir.

Cevap: B) I ve II