MADDE VE ÖZKÜTLE
Uzayda yer kaplayan her şeye madde denir. Her madde; tanecikli yapıya sahiptir, kütlesi ve hacmi vardır ve durumunu koruma eğilimindedir. Bu özellikler maddelerin ortak özellikleridir.
Hacim Kavramı
Maddelerin uzayda kapladığı bölgeye hacim denir. Türetilmiş bir büyüklük olan hacmin SI birim sistemindeki sembolü V, birimi metreküp ve birim sembolü m3 tür ve skaler bir büyüklüktür. Maddenin bulunduğu ortamın sıcaklığında ve basınçta meydana gelen değişimler maddenin hacmini etkiler. Maddenin hacmi çok küçük ya da çok büyük ise m3 biriminin alt ve üst katları kullanılır.
Hacim Ölçümü
Hacmi ölçülecek maddenin fiziksel hâli, hacim ölçümünün nasıl olacağını belirler. Gaz hâlindeki maddeler bulundukları kabın tamamına yayıldığından gazların hacmi bulundukları kabın hacmine eşittir. Katı ve sıvı hâldeki maddelerin ise belirli bir hacmi vardır. Sıvı hâldeki maddelerin ve düzgün bir geometrik şekli olmayan katı hâldeki maddelerin hacmini ölçmek için dereceleri silindir kullanılır.
Hacmi ölçülecek madde, düzgün geometrik şekle sahip bir katı ise önce cismin boyutları ölçülür. Cismin geometrik şekline göre değişen hacim formülünde ölçülen değerler yerine konulur ve hacim hesabı yapılır. Hacmi ölçülecek cisim prizma ise,
- Hacim =Taban alanı . yükseklik
formülü ile cismin hacmi hesaplanır.
Kütle Kavramı
Maddelerin hacimlerini dolduran madde miktarına kütle denir. SI birim sistemindeki temel büyüklüklerden biri olan kütlenin SI’daki sembolü m, birimi kilogram ve birim sembolü kg dır. Skaler bir büyüklük olan kütle eşit kollu terazi ile ölçülür. Ortam sıcaklığında ve basınçta meydana gelen değişiklikler maddenin kütlesini etkilemez. Bir cismin konum değiştirmesi de cismin kütlesini değiştirmez. Fiziksel ve kimyasal değişikliklerde kütle korunur. Bir cismin kütlesi çok büyük ya da çok küçükse kg biriminin alt ve üst katları kullanılır.
Kütle Ölçümü
Cisimlerin kütlesini ölçen alete terazi denir. Bir terazi çeşidi olan eşit kollu terazinin eşit uzunluktaki kollarının ucuna asılan özdeş kefelerden birine kütlesi ölçülecek cisim, diğerine kütleyi dengeye getirecek kadar standart kütleler konur. Terazi dengeye geldiğinde standart kütlelerin toplamı cismin kütlesine eşittir.
