İSMİN DURUMLARI (HALLERİ)
İsimler, cümledeki görevlerine ve özellikle de fiille olan ilgilerine göre “yalın” ya da “—i, -e, -de, -den” eklerinden birini almış durumda bulunur.
a) Yalın Durum (Hâl)
İsmin durum eklerinden herhangi birini almamış isimlerdir.
Yalın durumdaki isimler, durum ekleri dışındaki çekim eklerini alabilir, yani iyelik eki ve çoğul ekini alabilirler.
Yalın adlar cümlede özne, belirtisiz nesne, sözde özne ve yüklem göreviyle kullanılabilir.
b) Belirtme / Yükleme Durumu
“- , -i, -u, -u” eklerini aldığı için ismin -i hâli olarak da adlandırılır.
Belirtme ekini alan isimler, cümlede genellikle belirtili nesne görevinde kullanılır.
c) Yönelme / Yaklaşma Durumu
“-a, -e” eklerini aldığı için ismin -e hâli olarak da adlandırılır.
Eylemin ya da yargının kime, neye yöneldiğini bildirir.
Yönelme ekini alan sözcükler, cümlede dolaylı tümleç veya zarf tümleci olur.
d) Bulunma / Kalma Durumu
“-da, -de, -ta, -te” eklerini aldığı için ismin -de hâli olarak da adlandırılır.
Eylemin kendi içinde, üstünde olduğunu belirten durumdur.
Bulunma ekini alan sözcükler, cümlede dolaylı tümleç veya zarf tümleci olur.
e) Ayrılma / çıkma Durumu (-den, -dan, -tan, —ten)
“-dan, -den, -tan, -ten” eklerini aldığı için ismin -de hâli olarak da adlandırılır.
Eylemin kendisinden ayrıldığını, uzaklaştığını belirtmek üzere adın girdiği durumdur.
Ayrılma ekini alan sözcükler, cümlede dolaylı tümleç veya zarf tümleci olur.
