İnsanda Sinir Sistemi
İnsanda sinir sistemi;
A) Merkezi Sinir sistemi
B) Çevresel Sinir sistemi
olmak üzere iki ana bölümden meydana gelir.
MERKEZİ SİNİR SİSTEMİ
Merkezi sinir sistemi konusuna yukarıdaki Url’ye tıklayarak ulaşabilirsiniz.
ÇEVRESEL SİNİR SİSTEMİ
Çevresel sinir sistemi; beyinden çıkan 12 çift, omurilikten çıkan 31 çift duyu ve motor nörondan oluşur.
Çevresel sinir sistemi duyu ve motor sinirleri olmak üzere iki bölümde incelenir. Duyu sinirleri uyarıları duyu organlarından veya diğer organlardan alarak merkezi sinir sistemine taşıyan (getirici) nöronlardır. Motor bölümündeki sinirler ise merkezi sinir sisteminden aldıkları cevabı tepki verilecek
organa ileten götürücü nöronlardır.
Çevresel sinir sisteminin motor bölümü görev ve işleyiş bakımından somatik sinir sistemi ve otonom sinir sistemi olarak iki bölümde incelenir :
I. Somatik Sinir Sistemi :
Miyelinli ve schwan kınına sahip hücrelerden oluşur. Motor nöronların hücre gövdeleri merkezi sinir sistemindedir. Aksonları, doğrudan iskelet kaslarına gider ve isteğimizle çalışan organları, göz kırpması gibi bazı refleksleri idare eder. Koşma, şarkı söyleme, resim yapma gibi beynin kontrolünde olan davranışlar somatik sinir sistemi ile kontrol edilir.
II. Otonom Sinir Sistemi
Miyelinsiz motor nöronlardan oluşmuştur. Otonom sinir sistemi omurilik, omurilik soğanı ve hipotalamusta bulunan merkezlerle kontrol edilir. Otonom sinirler, isteğimiz dışında kendi kendine çalışan mide, bağırsak, kalp, akciğer, böbrek, karaciğer, damarlar, pankreas ve üreme organları gibi iç organlara giden motor sinirlerdir.
Otonom sinir sistemi sempatik ve parasempatik sinir sistemi olmak üzere iki bölüme ayrılır :
a) Sempatik sinir sistemi (hızlandırıcı sinirler) : Sempatik sinirlerin birinci hücre gövdeleri merkezi sinir sisteminde bulunur. Organizma zor durumda kaldığında devreye girer.
Örneğin; kızma, sinirlenme durumlarında sempatik sistem kan basıncını, kan şekerini, kalp atışını, hızlandırırken; kan damarlarını daraltır. Terlemeyi arttırır, göz bebeklerini genişletir. Alveolleri genişletir ve solunumu kolaylaştırır. İdrar kesesini genişletir. Buna karşın sindirim sistemi elemanlarının çalışmasını yavaşlatır. Tükürük salgısını azaltır.
b) Parasempatik sinir sistemi (yavaşlatıcı sinirler) : Parasempatik sinirlerin hücre gövdeleri beyin ve omurilikte bulunur. En önemli parasempatik sinir beyinden çıkan 10. sinir çifti vagus siniridir. Kalp atışını yavaşlatır ve kan basıncını düşürür. Buna karşılık sindirim sisteminin peristaltik hareketlerini hızlandırır.
Sempatik sinirler
- Göz bebeklerinin büyümesini sağlar.
- Tükürük salgısını azaltır.
- Kalp atışlarını hızlandırır.
- Bronşları genişletir.
- Mide hareket ve salgısını azaltır.
- Bağırsakta peristaltik hareketi azaltır.
- İdrar kesesini genişletir.
Parasempatik sinirler
- Göz bebeklerinin küçülmesini sağlar.
- Tükürük salgısını arttırır.
- Kalp atışlarını yavaşlatır.
- Bronşları daraltır.
- Mide hareket ve salgısını artırır.
- Bağırsakta peristaltik hareketi artırır.
- İdrar kesesini daraltır.
