Çözünürlüğe Etki Eden Faktörler
1. Madde Cinsi
Çözücü ve çözünen maddenin moleküler yapı benzerliği çözünürlüğü etkiler.
Polar maddeler polar çözücülerde iyi çözünür. NH3 molekülleri suya atıldıklarında su ile moleküler yapı benzerliğinden dolayı CH4 ve CCI4‘e göre daha fazla çözünür.
Apolar maddeler apolar çözücülerden iyi çözünür. CH4 molekülleri, CCI4‘e atıldığında moleküler yapı benzerliğinden dolayı H2O ve NH3‘e göre daha fazla çözünür.
Çözünürlük hidratlaşma ve kristal örgü enerjisine bağlı olarak oluşur. Maddeler için ayırt edici özelliktir.
2. Sıcaklık:
Sıcaklığın etkisi maddelerin çözünürlüklerin endotermik ya da ekzotermik olmalarına bağlı olarak değişir.
3. Basınç:
Basıncın etkisi sabit hacimli ve pistonlu kaplarda farklı şekilde olabilir.
Kaba CO2 gazı eklenmesi ile,
- CO2 gazının basıncı artar.
- istem ürünlere yönelir.
- İyon derişimleri artar.
- Çözünürlük artar.
Piston aşağı doğru bastırılırsa,
- CO2 gazının basıncı artar.
- Sistem ürünlere yönelir.
- İyon derişimleri artar.
- Çözünürlük artar.
Sabit hacimli kaplarda kaba farklı bir gaz eklenmesi dengeyi etkilemez. Ama pistonlu kaplarda piston serbest iken farklı bir gazın eklenmesi hacmi arttığı için dengeyi etkiler.
4. pH Etkisi:
Hidroksitli bileşiklerin çözünürlüğünde pH etkilidir.
Su ilavesi ile
- Sistem ürünlere yönelir.
- Dipteki katının tamamını çözemeyecek kadar su ilave edilirse iyonların derişimi ve pH değişmez. Çözelti doymuş olarak kalır.
- Fazla su ilave edilirse iyonların derişimi azalır, pH azalır ve doymamış çözelti oluşur.
5. Ortak İyon Etkisi:
Suda az çözünen bir tuzun çözeltisine, yapısındaki iyonlardan birini içeren farklı bir madde eklenirse ortak iyon etkisi oluşur. Bu etki çözünürlüğü azaltır.
- CI– iyonları derişimi artar.
- Sistem girenlere yönelir.
- Ag+ iyonları derişim azalır.
- Dipteki katı kütlesi artar.
- Çözünürlük azalır.
- Sıcaklık sabit kaldığı için çözünürlük çarpımı (Kçç) değişmez.
- Hesaplamalarda sonradan ortama gelen ortak iyonunun derişimi dikkate alınır.
- Çözünürtükten gelen derişim çok küçük olduğu için toplama ve çıkarma işlemlerinde ihmal edilir.
