TEŞHİS [Kişileştirme]
– Duygusu, hareketi, konuşması olmayan şeyleri, insan gibi duyar, hareket eder, konuşur olarak anlatma, canlılaştırma sanatıdır.
– İnsanların dışındaki varlıklara, insan benliği vererek anlatma sanatıdır.
Dağlar omuz omuza yaslanan dağlar
Sular kararınca paslanan dağlar
Yukarıdaki dizelerde “dağlar” sözcüğüne insan özelliği verilerek teşhis sanatı yapılmıştır.
Kişileştirme olan sözcük / sözcükler cümle altlarında yer almaktadır.
Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilal! Hilal
Kahraman ırkıma bir gül, ne bu şiddet bu celal?
Gül hasretinle yollara tutsun kulağını. Gül
Nergis gibi kıyamete dek çeksin intizar. nergis
Dinmiş denizin şarkısı, rüzgâr uyumakta. Rüzgâr, Körfez
Körfez düşünür, Kandilli mahzundur uzakta. Kandilli
Haliç’te bir vapuru vurdular dört kişi. Vapur
Demirlenmişti, eli kolu bağlıydı ağlıyordu
Tekerlekler yollara bir şeyler anlatıyor. Tekerlekler
Uzun yollar bu sesten silkinerek yatıyor. Uzun Yollar
İNTAK [Konuşturma]
İnsan dışındaki canlı ve cansız varlıkların konuşturulması esasına dayanan sanattır.
İntak olan her yerde teşhis vardır. Teşhis ve intak her zaman birlikte bulunmayabilir. İnsana benzetilen, bir, varlık konuşturulmayabilir, ama intak sanatının bulunduğu her yerde, her zaman teşhis vardır.
Aşağıda cümle sonunda konuşturulan varlıklar yazılmıştır.
Ben ki toz kanatlı bir kelebeğim. Kelebek
Minicik gövdeme yüklü Kafdağı
Akıl ersin ermesin sevdama. Yeşeren dal
Senden yanayım dedi yeşeren dal senden yana
Dinle ak başlı çeşme söylüyor. Çeşme
Kaç yıldır akarım bilmem pazar yerini
