TASAVVUFİ DÜŞÜNCEDE ALLAH-VARLIK İLİŞKİSİ
Tasavvufta en önemli düşüncelerden biri Allah-varlık ilişkisidir. Buna göre varlıkların en üstünü, en mükemmeli Yüce Allah’tır. İnsan da yaratılmış varlıkların özüdür. Allah’ın sıfatları en güzel şekilde insanda tecelli etmiştir. Bütün varlıklar, Allah’ın kâinattaki tecellisidir. Kâinat bir ceset kabul edildiğinde, insan bu cesedin canıdır. İnsan-Allah ilişkisi, yaratan-yaratılan ilişkisidir. İyiyi kötüden ayrıt edebilen insan, varlıklar âleminin en değerli ve üstün varlığıdır.
TASAVVUFİ DÜŞÜNCENİN AHLAKİ BOYUTU
İslam, ahlaka büyük önem verir. Kur’an’da Hz. Muhammed’in yüce ahlakına vurgu yapılması ve onun örnek alınması üzerinde durulması, ahlaka verilen önemin göstergesidir. Tasavvufi düşünce de ibadetlerden sonra İslam’ın ahlaki değerler yönüne ağırlık verir. Bütün tasavvufi akımların insanı ahlaken en iyi seviyeye gelmesi yönünde eğittiğini görürüz. Sevgi, hoşgörü, affetme, doğruluk, dürüstlük, adalet, emaneti koruma, yardımlaşma, şefkat ve merhamet vb. ahlaki ilkelere tasavvufta da çok önem verilmiştir. Kalp kırmaktan kaçınmak, güzel sözlü olmak, fakirlere yardım etmek ise olmazsa olmaz ilkelerdir. Kişi ancak bu ahlaki ilkelere uyarak manevi olarak yükselebilir. Kin, nefret, dedikodu, gıybet, haksızlık yapmak ise en çok sakındırılan kötü davranışlardır.
