SOHBET
- Arapçadan Türkçeye geçmiş olan “sohbet” sözcüğü, “arkadaşlık, yarenlik; konuşma, görüşme, birlikte oturup söyleşme” anlamlarına gelir.
- Sohbet sözcüğü, eskiden “musahabe” sözcüğü ile karşılanırdı.
- Günümüzde sohbet sözcüğünün yerine “söyleşi” sözcüğü de kullanılmaktadır.
Özellikleri
- Gazete çevresinde gelişen öğretici metinler arasında yer alır.
- Bir fikri açıklayan, düşünceyi geliştiren yazıları içinde yer alır.
- Sohbet, sözlü değil, yazılı anlatım türüdür.
- Karşılıklı konuşma havası içinde yazılır.
- Samimi, senli benli bir dille yazılır.
- Okuyucu ile konuşuyormuş gibi yazılır. Yazar, okuyuculara, “beyler, ey okuyucum!” gibi ünlemlerle seslenir.
- Yazar; okuyucuyu itham etmez, suçlamaz, bir suçlu veya kusur varsa “biz”li ifadelerle suç ve kusuru üstlenir ve gençleştirir. Gerçekleri araştırmaya, çözüm yolları bulmaya veya gerekli olanı yapmaya okuyucuyu davet eder. Kendi düşüncelerinin sonunda bile alçakgönüllülüğü elden bırakmaz.
- Yazar, düşüncelerini aktarırken okuyucuya bazı sorular yöneltir fakat ondan cevap beklemez, bu sorulara okuyucu adına cevabı kendisi verir.
- Kanıtlama çabası yoktur.
- Öznellik ön plandadır, yazar duygularını fikirleriyle karıştırabilir.
- Hemen her konuda yazılsa da genellikle günlük sanat olaylarını konu alır.
- Konunun derinliğine fazla inilmez.
- Sohbetin içinde halk deyişlerine, atasözlerine, küçük fıkralara, anekdotlara, başkalarının konuyla ilgili etkileyici sözlerine yer verilebilir.
- Sohbetin planını şu şekilde ele alabiliriz: Giriş bölümünde konu ana hatlarıyla, özet şekline yakın bir tarzda verilir. Gelişme bölümünde ise sıralanan, tahlil edilen fikir veya görüşler çeşitli anlatım tekniklerine (tanımlama, çözümleme, kesinleştirme, örneklendirme) başvurularak fazla derinliğe inilmeden açıklanır ve savunulur. Sonuç bölümünde yazarın anlattıkları ve açıkladıkları öğüt tarzında ve yazı etkileyici şekilde sonuca bağlanır. Ana fikir okuyucuya sunulur.
Gelişimi
Edebiyatımızda, sohbet türünün ilk örnekleri Tanzimat’tan
sonra verilmiştir. Sohbet tür ün ilk ciddi ve güzel örnekleri Tevfik Fikret’in Servetifünun dergisinin yazı dizisi olarak düzenlediği “Musahabe-i Edebiyye” sütunlarında görülür.
Edebiyatımızda sohbet türünde özellikle öne çıkan yazar Şevket Rado’dur.
Sohbet ve Mülakat
Sohbet türü, kimi zaman mülakat ile karıştırılır Mülakatta bir soru soran, bir de cevaplayan vardır, sohbette ise yazar karşısındakiyle konuşurmuş gibi hem sorar hem cevap verir.
