Mol Kavramı 10. Sınıf

Kategoriler: 10. sınıf Kimya, Dersler, Kimya, Kimyanın Temel Kanunları ve Kimyasal Hesaplamalar

Bu yazımızda 10. sınıf kimya dersi Mol Kavramı konusunun ders notları ve konu anlatımı videoları bulunmaktadır. Konuyu bitirdikten sonra Mol Kavramı ile ilgili online testler çözebilirsiniz. Testler için aşağıdaki bağlantıya tıklayabilirsiniz.
10. Sınıf Mol Kavramı Testleri

Mol Kavramı Konu Anlatımı

Not: Sayfanın altında mol kavramı çözümlü soruları yer almaktadır. Ayrıca konu anlatımı videosunu da yine sayfanın sonunda bulabilirsiniz.

İnsanlar bazı maddeleri belirli adetle ifade etme yoluna giderek gündelik hayatta kolaylık sağlamıştır. Örneğin 1 deste kalem 10 tane kalemi belirtmektedir. 1 düzine bilye ise 12 tane bilyeyi belirtmektedir. Fakat çok küçük maddeler belirli amaçlar için kullanılmak istendiğinde bu kavramlar yetersiz kalmaktadır. Örneğin bir yapı firmasının istediği kum miktarını deste ile belirtmesi mantıksız ve pratikte uygulanabilir değildir. Aynı şekilde bir kimya laboratuvarında yapılacak deneyde kullanılan H2O adedinin düzine ile ifade edebilmek pek kullanışlı değildir.

Çok küçük tanelerden oluşan maddelerde özellikle bilimsel çalışmalarda bu sorunu aşmak için birim hacmindeki (1 cm3) tanecik sayısı genel olarak belirlenmek istenmiştir. Yapılan farklı çalışmaların tarihsel süreci sonucunda 6,02.1023 tane taneciği ifade eden bir kavram ortaya çıkmıştır. Bu kavram mol kavramıdır. 6,02.1023 sayısına Avogadroya itafen Avogadro sayısı adı verilmiştir. Ayrıca bu sayı 1 mol taneciği ifade etmektedir.

Nasıl ki 1 düzine 12 taneyi ifade ediyorsa 1 mol de 6,02.1023 taneyi ifade etmektedir. Avogadro sayısını her seferinde yazmak yerine NA sembolü ile ifade edebiliriz.

KRİTİK: Avogadro hipotezine göre aynı şartlar altında yani aynı sıcaklık ve basınçtan eşit hacim kaplayan gazlar eşit sayıda tanecik içerir. Bu hipotez 1 cm3 hacimde farklı maddeler için aynı sayıda tanecik bulunduğu düşüncesini desteklemiştir. Bu nedenle 6.02.1023 sayısına Avogadro sayısı adı verilmiştir.

MERAK: Avogadro sayısı 1 cm3 (birimi hacmindeki) tanecik sayısı olarak belirlendiği gibi karbon 12 izotopunun 12 gramında bulunan atom sayısı olarak da belirlenebilir. İki durumda da Avagadro sayısı yaklaşık olarak 6,02.1023 bulunur.

Mol Hesaplamaları

Atomik Kütle Birimi (Akb)

Herhangi bir maddenin 1 molünün kütlesine (Yani avogadro sayısı kadar adetine) mol kütlesi (mol ağırlığı) denir. mol kütlesi mA ile gösterilir.

Bir tane atomun veya molekülün kütlesinden yola çıkarak maddenin 1 molünün kütlesini yani mol kütlesini hesaplayalım.
1 tane 12C izotopunun kütlesinin 12 akb olarak kabul edildiğini biliyoruz. Buna göre 12C izotopunun mol kütlesini hesaplayalım.
1 tane 12C = 12 akb
1 mol (yani NA tane) 12C izotopunun kütlesine ulaşmamız gerektiğinden atom adetini NA ile çarpmalıyız. Dolayısıyla NA katına çıkmış olur.

Bağıl Atom Kütlesi

Atomların çok küçük yapıda bulunmasından dolayı kütlelerini hesaplayabilmek pek mümkün değildir. Bu nedenle bağıl atom kütlesi kullanılmaktadır. Herhangi bir atom kütlesinin karbon – 12 izotopunun kütlesiyle kıyaslanması sonucu elde edilen sayı o atomun bağıl atom kütlesidir. Yine karbon – 12 izotopu ile yapılan kıyaslama sonucu moleküler bileşikler için bağıl molekül kütlesi iyonik bileşikler için bağıl formül kütlesi hesaplanabilir. Örneğin oksijen atomunun bağıl atom kütlesi 16, H2O bileşiğinin bağıl molekül kütlesi 18, Ca(OH)2 bileşiğinin bağıl formül kütlesi 74’tür.

Ortalama Atom Kütlesi

Bir elementin atomlarının kütleleri birbirinden farklı olabilmektedir. Bu tür atomlara izotop atom denir. İzotop atomların aynı elemente ait olmalarına rağmen kütlelerinin birbirinden farklı olmasından dolayı ortalama atom kütlesi hesaplanma ihtiyacı doğmuştur. Bir elementin izotop atomlarının kütleleri ve doğada bulunma yüzdeleri dikkate alınarak ortalama atom kütlesi hesaplanır. Ortalama atom kütlesinin birimi akb dir.

Mol Kavramı Soruları ve Çözümleri

KİMYANIN TEMEL KANUNLARI VE KİMYASAL HESAPLAMALAR

Mol Kavramı Tonguç Akademi

Mol Kavramı 1 Kimya Adası

Mol Kavramı 2 Kimya Adası

Mol Kavramı 3 Kimya Adası

] }

Bir tane 12C izotoğunun kütlesinin 12 de 1'i 1 akb olarak kabul edilir. Atomik kütle birimi çok küçük maddelerin kütlelerini ifade etmede kullanılır. Atomik kütle birimi de gram gibi bir kütle birimidir. Gram ve atomik kütle birimi birbirine dönüştürülebilir.
1 akb = 1 / NA
NA . akb = gram (NA = 6,02 . 1023)
Bir tane 12C izotopunun kütlesi 1 akb kabul edildiğine göre, 1 tane 12C  izotopu üzerinden akb ve gram türünden kütle dönüşümü yapalım.

Merak: Normal koşullar altında (NKA) yani 0 0C sıcaklıkta ve 1 atm basınç altında tüm gazların 1 molü 22,4 litre hacim kaplar. Oda koşullarında (standart koşullarda) yani 25 0C sıcaklıkta ve 1 atm basınç altında tüm gazların 1 molü 24,5 litre hacim kaplar.

Strateji: Mol sayısı hesaplanırken maddenin kütlesi ve mol kütlesinden yararlanılarak aşağıdaki formül kullanılabilir.
n = m / MA (n = mol sayısı, m = kütle, MA = Mol Kütlesi)
Mol sayısı hesaplanırken gaz halindeki maddenin hacmi ve bulunulan koşullar belirtilirse molar hacimden yararlanılarak aşağıdaki formül kullanılabilir.
n = V / VA (n = mol sayısı, V = Hacim, VA = Molar Hacim)

Liselere Giriş Sınavı (LGS)
5 Haziran 2022 Pazar
Temel Yeterlilik Sınavı (TYT)
18 Haziran 2022 Cumartesi
Alan Yeterlilik Sınavı (AYT)
19 Haziran 2022 Pazar