İyon-İndüklenmiş Dipol Etkileşimi, iyonların apolar moleküllerle etkileşime girmesi sonucu ortaya çıkan zayıf bir moleküller arası kuvvettir. Bu etkileşim, iyonun, apolar bir molekülün elektron dağılımını bozarak geçici bir dipol oluşturmasıyla meydana gelir. 9. sınıf kimya müfredatında bu etkileşim, iyonik bileşiklerin apolar ortamlarla nasıl etkileştiğini anlamak açısından önemlidir.
İyon – İndüklenmiş Dipol Etkileşimi
Anyon veya katyon, apolar bir moleküle ya da soy gaz atomuna yeterince yaklaştığında, bu moleküldeki elektrik yüklerinin dengeli dağılımı bozulur. Apolar molekül, iyonun elektriksel alanı nedeniyle kutuplaşır ve molekülün iyonun yakınına gelen kısmı zıt yükle yüklenir. Yani, apolar molekülün anyona yakın olan kısmı kısmen artı (δ⁺), katyona yakın olan kısmı ise kısmen eksi (δ⁻) yükle yüklenir. Bu etkileşim, iyon – indüklenmiş dipol etkileşimi olarak adlandırılır.
Bu etkileşim türü, özellikle iyonik bileşiklerin apolar çözücülerde çözünmesi sırasında önemli bir rol oynar. Örneğin, Na⁺ ve Cl⁻ iyonlarının, apolar bir çözücüde (örneğin CCl₄) çözünürken indüklenmiş dipol oluşturması bu etkileşim türüne örnektir. Ayrıca, iyon – indüklenmiş dipol etkileşimleri genellikle zayıftır ve sıcaklık arttıkça bu etkileşimlerin kuvveti azalır. Bunun nedeni, moleküllerin daha hızlı hareket etmesi ve kutuplaşmanın daha az etkili olmasıdır.
Bu etkileşim, polar çözücülerdeki iyon – dipol etkileşimleri kadar güçlü değildir, ancak kimyasal çözücülerin seçiminde ve çözücü-karışım dengelerinde dikkate alınması gereken bir kuvvettir.
Aynı zamanda, iyon – indüklenmiş dipol etkileşimlerinin etkisi, molekülün polarize olabilme kapasitesine, yani polarizabiliteye bağlıdır. Büyük ve dağılabilen elektron bulutuna sahip moleküller, iyonların etkisi altında daha kolay kutuplaşır, bu da etkileşimlerin daha güçlü olmasına yol açar. Bu nedenle, iyot (I₂) gibi büyük moleküller bu etkileşimi daha güçlü bir şekilde gösterebilir.
