Sabit ve hareketli makaralardan oluşan sistemlere palanga adı verilir.

Palangalarda daima kuvvetten kazanç sağlanır. Palangalarda yükü dengelemek için uygulanması gereken kuvvetin şiddeti; yükün ağırlığının, gerilen
ip sayısına oranı ile bulunur.

Makara ağırlıkları ihmal edilmediğinde hareketli makaraların ağırlığı yüke ilave edilir. Bu durumda yükü dengelemek için uygulanması gereken kuvvetin şiddeti; yükün ağırlığı ile hareketli makaraların ağırlıklarının toplamının, gerilen ip sayısına oranı ile bulunur.

Bir palangada kuvvetin uygulandığı ip şekildeki gibi aşağı doğru çekiliyorsa; gerilen ip sayısı makara sayısına eşittir. Uygulanan kuvvetin yönü doğan kuvvetin yönüne zıttır.

Bir palangada kuvvetin uygulandığı ip şekildeki gibi yukarı doğru çekiliyorsa; gerilen ip sayısı makara sayısından bir fazladır. Uygulanan kuvvetin yönü ile doğan kuvvetin yönü aynıdır.

Harika bir istek! Tüm soruların aynı sayfada olması, konuyu bir bütün olarak görmenizi sağlayacaktır. İşte “Basit Makineler: Palangalar” konusuyla ilgili 8. sınıf Fen Bilimleri seviyesinde hazırladığım 5 çözümlü test sorusu:

---

Çözümlü Test Soruları

1. Soru Sabit makaralarla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur?

A) Uygulanan kuvvetin yönünü değiştirmezler. B) Kuvvetten kazanç sağlarlar. C) İşten kazanç sağlarlar. D) Sadece kuvvetin yönünü değiştirirler.

Doğru Cevap: D

• Çözüm: Sabit makaralar, yükü yukarı çekmek için aşağıya doğru bir kuvvet uygulanmasını sağlar, bu da kuvvetin yönünü değiştirerek iş yapma kolaylığı sunar. Kuvvetten veya yoldan kazanç sağlamazlar.

---

2. Soru Hareketli makaralarla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır?

A) Kuvvetten kazanç sağlarlar. B) Sadece kuvvetin yönünü değiştirirler. C) Yoldan kazanç sağlarlar. D) İş yapma kolaylığı sağlamazlar.

Doğru Cevap: B

• Çözüm: Hareketli makaralar, yükü kaldıran ip sayısına bağlı olarak kuvvetten kazanç sağlarlar. Genellikle uygulanan kuvveti yarıya düşürürler. “Sadece kuvvetin yönünü değiştirirler” ifadesi sabit makaralar için geçerlidir. Hareketli makaralar aynı zamanda kuvvetten kazanç da sağlarlar. Hiçbir basit makine işten veya enerjiden kazanç sağlamaz, sadece iş yapma kolaylığı sağlar. Kuvvetten kazanç sağlandığında yoldan kayıp yaşanır, yoldan kazanç sağlanmaz.

---

3. Soru Bir palanga sisteminde, yükü dengelemek için uygulanması gereken kuvvet (F) ile yük (P) arasındaki ilişki genellikle aşağıdaki bağıntılardan hangisiyle ifade edilir? (N: Yükü taşıyan ip sayısı)

A) $P=F\times n$ B) $F=P/(2\times n)$ C) $F=P/N$ D) $F=P+N$

Doğru Cevap: C

• Çözüm: Palangalarda, yükü (P) dengelemek için uygulanması gereken kuvvet (F), yükü taşıyan ip sayısına (N) bölünerek bulunur. Yani, kuvvet kazancı yükü taşıyan ip sayısına eşittir. Bu formül, palanga sistemlerindeki temel kuvvet kazancı prensibini ifade eder.

---

4. Soru Aşağıdaki özelliklerden hangisi palanga sistemleri için doğrudur?

A) Kuvvetin yönünü değiştirmez, kuvvetten kazanç sağlar. B) Kuvvetin yönünü değiştirir, kuvvetten kazanç sağlamaz. C) Kuvvetin yönünü değiştirir ve kuvvetten kazanç sağlar. D) Yoldan kazanç sağlar, işten kayıp yaşatır.

Doğru Cevap: C

• Çözüm: Palanga sistemleri, hem sabit makaraların kuvvetin yönünü değiştirme özelliğini hem de hareketli makaraların kuvvetten kazanç sağlama özelliğini birleştirir. Bu sayede, ağır yükleri daha az kuvvetle kaldırmak mümkün olurken, uygulanan kuvvetin yönü de değiştirilebilir. Hiçbir basit makine işten veya enerjiden kazanç sağlamaz.

---

5. Soru Palangalarla ilgili aşağıdaki ifadelerden hangisi kesinlikle doğrudur?

A) Yoldan kazanç sağlanır. B) İşten kazanç sağlanır. C) Uygulanan kuvvetin yönü her zaman değişir. D) Kuvvetten kazanç oranı, yükü taşıyan ip sayısına bağlıdır.

Doğru Cevap: D

• Çözüm: Basit makinelerde kuvvetten kazanç sağlanıyorsa, aynı oranda yoldan kayıp yaşanır; yoldan kazanç sağlanmaz. Hiçbir basit makine işten veya enerjiden kazanç sağlamaz. Uygulanan kuvvetin yönü, palanga sisteminin kurulumuna göre değişebilir (her zaman değişmeyebilir, bazı durumlarda aynı yönde kalabilir). Ancak, palanga sistemlerinde kuvvet kazancı kesinlikle yükü doğrudan veya dolaylı olarak taşıyan ip parçalarının sayısına bağlıdır. Ne kadar çok ip yükü taşıyorsa, kuvvet kazancı o kadar yüksek olur.