20. yüzyılda iki cihan savaşının yaşanmasının ardından ABD ile Sovyet Rusya’nın başlarını çektiği kutuplaşmış bir dünyanın ortaya çıkması (Soğuk Savaş Dönemi) ve küreselleşmenin hızlı bir şekilde yayılması devletlerin dış
politikalarını değiştirmelerine neden oldu.
I. ve II. Dünya Savaşı sonucunda milyonlarca insan hayatını kaybetmiş, sakat kalmış ve birçok devlet ekonomik yönden zayıflamıştır. Yine Soğuk Savaş Döneminde ABD ve Sovyet Rusya arasında yaşanan rekabet diğer ülkeleri de olumsuz etkileyerek uluslararası örgütlerin oluşumuna ortam hazırlamıştır.
Türkiye de kurulduğu andan itibaren Mustafa Kemal Atatürk’ün “Yurtta barış dünyada barış” ilkesiyle hareket etmiş ve uluslararası örgütlere kurucu üye olarak ya da sonradan katılmıştır.
Not: Soğuk Savaş deyimi ilk kez 1947 yılında Amerika’da kongredeki bir görüşme sırasında ABD’li Bernard Baruch tarafından kullanılmış ve bu ifade tüm dünya tarafından ABD – SSCB çekişmesi için kullanılmaya başlanmıştır.
1 . Birleşmiş Milletler
Bu örgüt savaşları engellemek, barışa yönelik tehditleri ortadan kaldırmak ve ülkeler arsında ekonomik ve sosyal alanda iş birliğini geliştirmek amacıyla kurulmuştur.
1945’te New York merkezli kurulan bu örgütün 193 üye ülkesi vardır.
Türkiye 1945 yılında üye olmuştur. Ayrıca kurucu üye ülke statüsündedir.
2. NATO (Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü)
Askeri amaçlı bir örgüttür. 1949 yılında kurulmuş, Türkiye ise 18 Şubat 1952 yılında üye olmuştur.
Üye ülkeler arasında dışarıdan gelebilecek saldırılara karşı ortak savunma yapmak amacıyla kurulmuştur.
Not: Türkiye’nin 1950’de Kore’ye asker göndermesi NATO’ya üyeliğini hızlandırmıştır.
3. Avrupa Konseyi
5 Mayıs 1949’da insan hakları, hukukun üstünlüğü ve demokrasiyi korumak amacıyla kurulmuştur.
Ayrıca ırkçılık, yabancı düşmanlığı, uyuşturucu ile mücadele gibi görevleri de vardır.
Örgüt, Türkiye’nin II. Dünya Savaşı’ndan sonraki ilk hukuksal bağı olup Türkiye bu örgüte 1949’da üye oldu.
4. OECD (Ekonomik İş Birliği Ve Kalkınma Örgütü)
30 Eylül 1961 yılında kuruldu. Merkezi Paris’tir. Üye ülkelerin refahını, ekonomik kalkınmasını amaçlayan, üye ülkeler arasında bilgi, deneyim, tecrübe paylaşımı yapılmasını savunur ve bu ortamı oluşturmaya çalışır.
Ayrıca gençlik, eğitim, yaşlılık, güvenlik vb. alanlarda ilgili araştırma yapar ve bu alanların kalitesini arttırma politikaları üretir. Türkiye kurucu üye ülke statüsünde yer alır.
5. AGİT (Avrupa Güvenlik Ve İş Birliği Teşkilatı)
3 Temmuz 1973’te kurulmuştur. Avrupa’da güvenliğin artırılması ve askeri sorunların diyalog yoluyla en aza indirilmesi planlanmaktadır. Türkiye kurucu üye statüsündedir. Türkiye terör, sınır güvenliği, asayiş, çevre vb. konularda AGİT’e destek vermektedir.
6. D-8 (Gelişen 8 Ülke)
Türkiye’nin girişimiyle 15 Haziran 1977 yılında İstanbul’da kurulmuştur. Üye ülkeler Türkiye, İran, Pakistan, Bangladeş, Malezya, Endonezya, Mısır ve Nijerya’dır.
Üye ülkeler arasında ekonomik iş birliğinin geliştirilmesidir.
7. İslam İş Birliği Teşkilatı
25 Eylül 1969 yılında kurulmuştur. İslam ülkelerinin haklarını korumak, üye ülkeler arasında iş birliği yapmaktır.
Türkiye kuruluşundan itibaren üyedir.
Not: Türkiye, Avrupa Birliği’ne ve OPEC’e üye değildir.
