Polimerler

Çok sayıda (n tane) küçük molekülün birbirine bağlanmasıyla oluşan uzun zincirli büyük moleküllere polimer denir. Polimerlerin oluştuğu tepkimelere polimerleşme tepkimeleri denir.

Polimer elde etmek için kullanılan başlangıçtaki küçük moleküllere monomer denir.

– Monomer + Monomer = Dimer
– Monomer + Dimer = Trimer
– Monomer + Trimer = Tetramer
– n[Monomer] = Polimer (n > 1000)

Polimerler doğal veya yapay olabilir. Polimer maddeler esnektir ve kolayca şekil alabilirler. Gündelik hayatta kullandığımız plastik maddelerin çoğu polimerdir.

Polimer maddeler aynı monomerlerin veya farklı monomerlerin birleşmesinden oluşabilir.

—A—-A—A—A—A—A— polimeri (A monomer)

—A—B—A—B—A—B—polimeri(A ve B monomerleri)

– Ana zincirinde karbon atomu bulunan polimerlere Organik polimer, zincirinde hiç karbon atomu bulunmayanlara anorganik polimer denir. Gündelik hayatta kullandığımız polimer maddeler, organik polimerlerdir.

Kevlar, darbelere karşı yüksek dayanıklılık gösteren ve yüksek sıcaklıklarda mekanik özelliklerini kaybetmeyen bir polimerdir. Kevlardan yapılmış bir halat, aynı kalınlıktaki bir çelik halatın yaklaşık 5 katı yük taşıyabilir.

Bu özelliklerinden dolayı; ateşe dayanıklı giysi, dalgıç giysisi, kurşun geçirmez giysi, zırhlı araç gövdesi, uçak kanadı, paraşüt, dağcılık ipleri, fren balatası vb. gereçlerin üretiminde kullanılır.

Kauçuk

Doğal ve yapay kauçuklar vardır. Tropikal iklimlerde yetişen bir ağacın salgısından doğal kauçuk elde edilir.

Doğal kauçuğun monomeri izopren dir.

Kauçuk araç lastikleri, ameliyat eldivenleri, ambalaj lastikleri, su hortumları, araç tamponları, balon ve silgi yapımında kullanılır.

Polimerin Geri Dönüşümü

Günümüzde, günlük yaşamın her noktasında polimerler kullanılmaktadır. Polimer maddelerin bu kadar çok kullanılması yanında kullanım dışı kalan polimerlerin geri dönüşümle tekrar kullanıma kazandırılması gerekir.

Geri dönüşüm sayesinde,

Ham madde ihtiyacı azalır.

Çevreyi kirletmesi önlenmiş olur.

Enerji tasarrufu sağlanmış olur.

Milli servet korunmuş olur.

Geri dönüşüm sembolü şeklindedir.

Plastik malzemelerin üzerinde geri dönüşüm simgeleri vardır. Polimerlere ayrı kodlar verilmiştir. Bu kodlar geri dönüşümün kolay olmasını sağlar.

Çözümlü Örnek Test Soruları

Soru 1:
Aşağıdaki monomerlerden hangisi doğal bir polimerin yapı taşıdır?

A) Eten
B) Stiren
C) Glikoz
D) Vinil klorür
E) Propilen

Çözüm:
Doğal polimerlere örnek olarak nişasta, selüloz ve proteinler verilebilir. Bunların monomeri glikozdur.

Cevap: C) Glikoz

Soru 2:
Aşağıdaki polimerlerden hangisi katılma polimerizasyonu ile elde edilmez?

A) Polietilen
B) Polistiren
C) PVC
D) Teflon
E) Naylon 6,6

Çözüm:
Naylon 6,6 bir kondenzasyon polimeridir, diğer seçenekler katılma polimerleridir.

Cevap: E) Naylon 6,6

Soru 3:
I. Polipropilen
II. Polistiren
III. Bakalit

Yukarıdaki polimerlerden hangileri termoplastiktir?

A) Yalnız I
B) I ve II
C) I ve III
D) II ve III
E) I, II ve III

Çözüm:
Polipropilen ve polistiren termoplastik, bakalit ise termoset polimeridir.

Cevap: B) I ve II

Soru 4:
Aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?

A) Teflon – Tetrafloroeten
B) PVC – Vinil klorür
C) PET – Etilen glikol ve tereftalik asit
D) Orlon – Akrilonitril
E) Neopren – İzopren

Çözüm:
Neopren, kloropren monomerinden elde edilir, izopren ise doğal kauçuğun monomeridir.

Cevap: E) Neopren – İzopren

Soru 5:
Aşağıdaki polimerlerden hangisi doğada parçalanabilir (biyobozunur) özelliktedir?

A) Polistiren
B) PVC
C) Polilaktik asit (PLA)
D) Polipropilen
E) PET

Çözüm:
Polilaktik asit (PLA) mısır nişastası gibi doğal kaynaklardan elde edilen biyobozunur bir polimerdir.

Cevap: C) Polilaktik asit (PLA)