Mineraller 9. Sınıf Biyoloji

Mineraller besinlerle birlikte mutlaka almamız gereken inorganik maddelerdir. Organizmalarda, ATP enerjisinin eldesinde kullanılmazlar. Ancak, bir çok molekülün yapısını oluştururlar. Bazı bileşik enzimlerin yapısına katılarak (kofaktör olarak), kimyasal reaksiyonların gerçekleşmesini sağlarlar.

• Magnezyum: İnsanda % 60 -70 kadarı kemiklerde depo edilir. Bu nedenle eksikliğine bağlı hastalıklar çok sık görülmez. Vücudumuzda çok sayıda enzimin çalışması için gereklidir. Magnezyum eksikliğinde damar genişlemesi, kan miktarında artma, böbrek bozuklukları, büyümede durgunluk, saç dökülmesi, ödem gibi belirtiler oluşabilir.
• Kalsiyum: Kemiklerin yapısında en fazla oranda bulunan mineraldir. İyon halinde, hücre zarı geçirgenliği ve kan pıhtılaşmasında görev yapar. Kalp ve sinir sisteminin çalışmasında da etkilidir. Kalsiyum eksikliğinde büyümenin yavaşlaması, iştah kaybı, raşitizm (kemik erimesi hastalığı), bacak arkasında uyuşmalara ve felç gibi durumlar oluşabilir.
• Fosfor: DNA ve RNA gibi nükleik asitlerin ve enerji molekülü olan ATP nin yapısında yer alır. En çok oranda kemik ve dişlerde bulunur. Fosfat eksikliği durumunda büyüme gerçekleşmez. Hücrelerde yeterli enerji üretimi gerçekleşmez. İskelet bozuklukları ve sonuçta ölüm meydana gelebilir.
• Demir: Oksijen taşınmasında görev yapan alyuvar hücrelerindeki hemoglobinin yapısına katılır. Ayrıca hücre solunumunda kullanılan bazı enzimlerin çalışması için gereklidir. Demir eksikliği durumunda halsizlik ve anemi adı verilen kansızlık hastalığı oluşur.
• Kükürt: Proteinlerin yapı birimleri olan amino asitlerin yapısında bulunur.
• Bakır: Enzimlerin yapısına katılır. Ayrıca demirin hemoglobin molekülüne bağlanmasını sağlar.
• Flor: Diş ve kemiklerin yapısında bulunur.
• Mangan: Enzimlerin yapısına katılır. Eksikliğinde üreme hücreleri oluşturulamaz ve kısırlık meydana gelebilir.
• Çinko: Enzimlerin yapısına katılır. Ayrıca kan şekerinin azaltılmasını sağlayan insülin hormonunun yapısında da çinko vardır.
• İyot: Tiroit bezinde tiroksin hormonu üretilmesi için gereklidir. İyot eksikliği durumunda tiroit bezi yeterince tiroksin üretebilmek için büyür ve guatr hastalığı oluşur. Çocuklarda tiroksin eksikliği durumunda zeka geriliği, kısırlık ve cücelik oluşur.
• Kobalt: E12 vitaminin yapısında bulunur. Belirtilen vitamin ise kan hücrelerinin oluşturulmasında görev yapar. Demirin vücuda alınmasında etkilidir.
• Selenyum: Bazı enzimlerin yapısına katılır. Vücuda fazla alındığı zaman zehir etkisi yapabilir. Sağlıklı ve güçlü bir bağışıklık sistemi için gereklidir.

Mineraller bir çok molekülün yapısını oluştururlar. Kanın ozmotik basıncının ayarlanmasında, kasların kasılmasında ve sinirlerde uyartıların iletilmesinde görev yaparlar. Hücrelerde metabolik reaksiyonların gerçekleşmesini sağlayan, bazı bileşik enzimlerin yapısına kofaktör olarak katılırlar. Bu nedenle bazı minerallerin eksikliğinde, enzimlerin çalışmamasına bağlı olarak, çeşitli metabolik hastalıklar meydana gelebilir.