Küresel Aynalar video hocalara geldik 10. sınıf
Küresel Aynalarda Odak Noktası, Merkez, Tepe Noktası ve Asal Eksen Kavramları
Yansıtıcı bir küre parçasından elde edilen aynalara küresel ayna denir. İç yüzeyi yansıtıcı yüzey olarak kullanılan küresel aynalara çukur ayna (Görsel 4.8), dış yüzeyi yansıtıcı yüzey olarak kullanılan küresel aynalara da tümsek ayna (Görsel 4.9) denir.
Küresel Aynaların Kavramları
Küresel aynaların Şekil 4.22’deki gibi küre yüzeyini tamamlayacak şekilde elde edilen küresel yüzeyin merkez noktası (M), aynı zamanda küresel aynaların eğrilik merkezidir. Küresel aynayı iki eşit parçaya bölen ve eğrilik merkezinden geçen doğruya asal eksen denir. Asal eksen ile aynanın kesiştiği noktaya tepe noktası (T) denir. Merkez ile tepe noktası arasındaki uzaklığa da aynanın eğrilik yarıçapı (r) denir. Asal eksene paralel gönderilen ışınların yansıyanlarının ya da uzantılarının asal eksen üzerinde toplandığı noktaya aynanın odak noktası denir. Odak noktası F sembolüyle gösterilir. Odak noktası, tepe noktası ile merkez noktası arasındaki uzaklığı iki eşit parçaya bölen noktadır. Odak noktasının tepe noktasına olan uzaklığına odak uzaklığı denir. Odak uzaklığı f sembolüyle gösterilir. Aynanın eğrilik yarıçapı iki odak uzaklığına eşittir (r = 2f). Bu durumda küresel bir aynanın odak uzaklığı sadece aynanın eğrilik yarıçapına bağlıdır. Küresel aynalara ait yukarıdaki kavramlar Şekil 4.23: a ve b’de gösterilmiştir.
Küresel Aynada Yansıma ve Özel Işınlar
Küresel ayna üzerine düşürülen ışık ışınlarının yansıması olayı, yansıma kanunlarına göre gerçekleşir. Küresel aynaların geometrik yüzeylerinden dolayı aynanın merkezinden ayna yüzeyine çizilen doğrular yüzey normalidir. Çukur aynaya Şekil 4.24’teki gibi gelen ışığın yansımasında, ışığın aynaya düştüğü nokta ile ayna merkezini birleştiren bir doğru çizilerek yüzey normali belirlenir. Gelen ışının normal ile yaptığı gelme açısı (α), yansıyan ışının normal ile yaptığı yansıma açısına (θ) eşit (α = θ) olacak şekilde yansıma gerçekleşir. Çukur aynada özel ışınların yansımalarını incelemek için “Çukur aynada özel ışınlar” deneyini yapınız.
